- Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)
- Vol: 5 Issue: 1
- ORHUN YAZITLARI’NDA Ş’NİN YAZIMI MESELESİ
ORHUN YAZITLARI’NDA Ş’NİN YAZIMI MESELESİ
Authors : Kadir Yilmaz
Pages : 65-76
Doi:10.30563/turklad.804903
View : 16 | Download : 3
Publication Date : 2021-06-20
Article Type : Other
Abstract :Orhun Yazıtları’nda kullanılan yazı sisteminin son derece gelişmiş bir yapıda olduğu, Thomsen ve Radloff’tan beri birçok araştırmacı tarafından dile getirilmiştir. Ancak Orhun Yazıtları’nda /ş/ ünsüzünün neden üç farklı işaretle (Ş-ş, S1-S, S2-s) karşılandığı, cevabı hâlâ tam olarak bulunamamış bir sorudur. Orhun Türkçesinde /ş/ ünsüzünü karşılamak için söz konusu farklı kullanımların keyfî veya yazım hatası olduğu yönündeki açıklamalar pek tatmin edici değildir. /-mIş/ geçmiş zaman sıfat-fiil ekinin Eski Uygurca metinlerde /-mIs/ biçiminin de varlığı, bazı Kıpçak grubu Türk lehçelerinde Eski Türkçedeki bütün ş’lerin sistemli olarak s’ye dönüşmüş olması ve Anadolu ağızlarında sistemli ş>s değişimi örneklerine rastlanması; Orhun Türkçesinde /ş/ ünsüzünü karşılamak için Ş (ş) işaretinin yanı sıra S1 (S) ve S2 (s) işaretlerinin de kullanılmasının bir ağız özelliği olduğunu göstermektedir. Bu çalışmayla Kül Tigin ve Bilge Kağan’da ş ağzının, Tonyukuk’ta ise s ağzının baskın olduğu; üç yazıt dikkate alındığında ise genel olarak s ağzının baskın olduğu anlaşılmaktadır. Sunulan veriler, Orhun Yazıtları üzerine yapılacak yeni okuma ve çalışmalar için yol gösterici olacaktır.Keywords : Orhun Yazıtları, runik işaretler, ş ünsüzü, S ağzı, Ş ağzı