- Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi
- Cilt: 7 Sayı: 2
- TÜRKİYE’DE CEMAAT MEDYALAŞMASINA DAİR İLİŞKİSEL BİR SÜREÇ OKUMASI
TÜRKİYE’DE CEMAAT MEDYALAŞMASINA DAİR İLİŞKİSEL BİR SÜREÇ OKUMASI
Authors : Hasan Sari
Pages : 328-346
View : 61 | Download : 37
Publication Date : 2023-09-25
Article Type : Research
Abstract :Din, kamusal alana nüfuz ettikçe önemli bir siyasi meşruiyet kaynağı haline gelmektedir. Dinî söylemin toplumsallığa dayanan gücünü kitle üzerinden "harekete geçirmek” ise klasik anlamda medya teorisi ile açıklanabilir. Dinî cemaatlerin Batı modernleşmesi ile esasen çatışma içinde olsalar da Batılı medya teknolojilerinin tümünü, erişilecek hedef haline getirmeleri böylece anlaşılabilir. Bu çalışmada Türkiye’nin siyasi dönemeçleri ve dinî cemaatlerin etkinliği arasındaki bağlantının yanı sıra medyalaşmaya da dikkat çekilmiştir. Betimsel bir analiz yapılarak medyanın güç oluşturma özelliği vurgulanmıştır. Ayrıca her dönem elde edilen medya kazanımlarının bir sonraki döneme ivmelenmesiyle cemaatlerin etki katsayılarının arttığı bir dönemsel şema çizilmiştir. Cumhuriyet’in kuruluşunun ardından artarak devam eden dergiciliğin yanı sıra 1970’lerdeki günlük gazete yayınları, 1993’ten itibaren özel radyo ve televizyon yayını ve 2003’te kullanılmaya başlanan sosyal medya platformları cemaatlerin medyalaşma dönemleri için kıstas alınmıştır. Medya teknolojileri, cemaatlerin alan kazanmaları ve güçlenmelerini sağlamanın yanı sıra fonksiyonel dönüşüme uğramalarına da yol açmış görünmektedir. Bu anlamda dergi yayınları, 1970 öncesinde dinî çevrelerin toplumsal muhalefetine ve fikrî gelişimine zemin oluşturmuştur. Gazete ile kazanılan tecrübe ise radyo ve televizyonların İslami anlamda ideolojik kullanımını kolaylaştırmış ve bazı kanalları din eksenli muhalefetin odağı haline getirmiştir. 1990’ların çetin ideolojik mücadelesi medyanın siyasal işlevini artırırken 2003’le beraber muhafazakâr iktidar dönemine denk gelen sosyal medyanın yaygınlaşması dinî dijitalleşme olgusunu ortaya çıkarmıştır. Bu "din-medya-güç” üçgenini diğer cemaatlerde gözlemlemekle beraber belki de en iyi örnekleyenin bir medya cemaati sayılabilecek Nurcu kolektivite olduğu anlaşılmaktadır. Nihayetinde bazı istisnai gruplar dışında bu din ekolü, medya üzerinden gelişkin bir ağ kurmuş ve medya araçları marifetiyle kendi bünyesinden farklı fraksiyonlar üretebilmiş, postmodernitenin karakteristiği olan çoğullaşmayı deneyimlemiştir. Her halükârda toplumsal güç bağlamında meşrulaştırıcı bir sosyalleşme ajanı olarak medya, dinî cemaatler için cazibe merkezi olmuştur ve olmaya devam edecek gibi görünmektedir.Keywords : Din Sosyolojisi, Dinî Cemaat, Medyalaşma, Siyasi Dönem