- Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi
- Vol: 1 Issue: 2
- FICHTE’NİN ‘BEN’ ANLAYIŞI SANAT OBJESİ TASARIM SÜRECİNE UYARLANABİLİR Mİ?
FICHTE’NİN ‘BEN’ ANLAYIŞI SANAT OBJESİ TASARIM SÜRECİNE UYARLANABİLİR Mİ?
Authors : Derya Ölçener
Pages : 23-31
View : 9 | Download : 1
Publication Date : 2017-09-27
Article Type : Research
Abstract :Sanat eseri tasarlayan öznenin, düşünce yapısı gündelik düşünme yapısından farklı gözükmektedir. Bu özel düşünme sisteminin yapısı incelendiğinde, bir sanat nesnesinin sanatçı tarafından nasıl ortaya konduğunu irdelemek gerekmektedir. Bu çerçevede Gottlieb Fichte’nin ‘ben’ üzerinden kurduğu ahlak ve özgürlük sistemi, sanat objesi tasarım sürecine uygulanabilirliği araştırılacaktır. Düşünür, kendi varlığını ortaya koyan bir ben, karşısında ben olmayan ve bölünebilir ben’e karşı mutlak ben’i koyarak bu bilişsel sürecin adeta nasıl eyleme dönüştüğünü açıklamıştır. Fichte, bu bilişsel süreci refleksiyon kavramı ile açıklar. Bilinç bir etkinliktir ve kendine geri dönen bir etkinliktir. Bu açıdan bakıldığında refleksiyon süreci öznenin nesne tasarımında etkili bir bilişsel süreçtir. Yine aynı şekilde sanatçı, sanat nesnesini izleyen, düşünüldüğünde sanat nesnesine karşı farklı refleksiyon süreçleri sonucu farklı değerlendirmeler elde edeceğimiz sonucuna varmak mümkün gözükmektedir. Sanat objesi yaratım süreci imge, imge gücü, tasarım ve imgelem tüm bu düşüncel sistemin elemanlarıdır. İmgeden başlayarak tasarım sürecine giden bilişsel aktivitede sanat nesnesi de belirmeye başlar. Sanatçı kendi gerçeğin dışında kendi gerçekliğini eseri ile oluşturma yetisine sahiptir. Gerçeklik ve imge gücü iş birliği içindedir. Yeni gerçeklik, var olana yapılan ekleme-çıkarma ile oluşturulabilir. Bu bağlamda Hegel’in özne ve nesneye ilişkin bakışı bu konuya açıklık getirmektedir. Bilincin nesneye karşı ekleme çıkarma yaparak gerçekliği değiştirebileceğinden bahseder. Diğer yanda F. Schiller oyun oynayan insandan bahsetmektedir. İnsan zorunlu ve özgür tasarımlar arasında kalan bir varlıktır. Buna göre zorunlu olarak çevreden aldıklarını oyun oynayan insan olarak özgür tasarımlara dönüştürme yetisine sahiptir. Bu bağlamda gerek Hegel’in gerek Schiller’in de açıklamaları doğrultusunda Fichte’nin refleksiyon süreci daha iyi anlaşılabilir.Keywords : Sanat Nesnesi, Refleksiyon, Oyun Oynayan Insan, Bilişsel Süreç