- Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
- Vol: 25 Issue: 1
- Başkanlık Sistemlerinde Kuvvetler Ayrılığının Tamamlayıcısı Olarak Denge ve Denetleme Mekanizmaları...
Başkanlık Sistemlerinde Kuvvetler Ayrılığının Tamamlayıcısı Olarak Denge ve Denetleme Mekanizmaları
Authors : Bülent Coşgun
Pages : 301-324
Doi:10.26745/ahbvuibfd.1218123
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2023-04-11
Article Type : Research Article
Abstract :İktidarın sınırlanması arayışıyla ortaya konmuş olan kuvvetler ayrılığı ilkesi günümüzde demokratik yönetimlerin en temel ilkelerindendir. Kuvvetler ayrılığına göre hükümet sistemleri parlamenter sistem ve başkanlık sistemi olarak ikiye ayrılmakta olup, başkanlık sistemi erklerin yetkilerinin keskin çizgilerle ayrıldığı sert kuvvetler ayrılığına dayanmaktadır. Yürütme organının aşırı güçlü olmasına yol açma potansiyeli ve sistemin sağlıklı işlemesi için organların işbirliğine duyulan gereksinim nedeniyle başkanlık sistemlerinde kuvvetler ayrılığı ilkesiyle birlikte denge ve denetim mekanizmalarının varlığı daha büyük önem taşımaktadır. Kuvvetler ayrılığı gücün kötüye kullanımının engellenmesi için iktidarın farklı işlevlerinin farklı ellerde bulunması gerektiği temel önermesi dışında kuvvetlerin birbirini dengelemesine vurgu yapmaktadır. Bu yönüyle kuvvetler ayrılığı, denge ve denetleme sistemini de kapsamaktadır ancak bu iki ilke birbiriyle eş anlamlı değildir. Kuvvetler ayrılığı ilkesi genel gereklilikleri ortaya koymaktadır ancak denge ve denetleme mekanizmaları başkanlık sistemi özelinde ABD Anayasası’nda kendine yer bulup uygulanarak sistematize edilmiş araçlardır. Çalışmanın temel amacı, başkanlık sisteminde kuvvetler ayrılığı ilkesinin tek başına yeterli olmadığı, onun tamamlayıcısı olan denge ve denetleme mekanizmalarının sistemin demokratik niteliğe sahip olması için vazgeçilmez olduğunu ortaya koymaktır. Nitekim çalışmada başkanlık sisteminden sapma olarak değerlendirilen ülkelerde kuvvetler ayrılığı ilkesinin kağıt üzerinde kaldığı ve denge ve denetleme mekanizmalarının güçlü olmadığı vurgulanmaktadır.Keywords : İktidarın Sınırlandırılması, Kuvvetler Ayrılığı, Denge ve Denetleme Mekanizmaları, Başkanlık Sistemi, Checks and Balances as Complementary to Separation of Powers in Presidential Systems, Limitation of Power, Separation of Powers, Checks and Balances, Presidentia