- Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi
- Vol: 2 Issue: 3 - HAZİRAN
- ŞAH İSMAİL’İN MEZHEBİ EĞİLİMLERİNİN ANADOLU VE İRAN COĞRAFYASINA ETKİLERİ
ŞAH İSMAİL’İN MEZHEBİ EĞİLİMLERİNİN ANADOLU VE İRAN COĞRAFYASINA ETKİLERİ
Authors : Ahmet KEVEN
Pages : 9-26
Doi:10.20860/ijoses.82029
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2015-06-10
Article Type : Research
Abstract :Şahlık sevdasıyla öldürülen ataları yerine çocuk yaşta bu mirası devralan Şah İsmail, kurduğu Şahlık ile İslam ümmetini, henüz yaraları sarılamamış bir bölünmeye itmiştir. Şah İsmail, geçmişi Sünni ve Şafii, kendisi ise Türk olmasına rağmen, yaptığı icraatları sebebi ile ne Sünnîlere ne de Kızılbaşlara yaranabilmiştir. Şah İsmail devlet olmasındaki en büyük amil olan Kızılbaş Türk oymaklarını belli bir zamandan sonra Şii/İmamiyye olmaya mecbur edip, direnenleri katletmiş, bir diğer taraftan da Sünni Osmanlı Devleti’nin halkını dâileri vasıtasıyla ifsâd etmek için elinden gelen bütün gayreti göstermiştir. Nihayetinde, Çaldıran savaşında Yavuz Sultan Selim Han’la hesaplaşmayı kaybeden Şah İsmail sebebiyle İslam Birliğini tesis etme imkânı, hakem olayından bu yana ilk defa yakalamış iken bu fırsatı kaçırmıştır. Çünkü Çaldıran’ın küllerinden İran devleti doğacak ve Ümmet arasındaki ayrılık daha da derinleşecek, akabinde de Anadolu’daki Şah İsmail’e gönül veren ve Osmanlı’ya isyan eden Kızılbaş topluluğu da o günden sonra içine kapanmış ve her fırsatta Çaldıran’ın acısını ve intikamını farklı tezahürlerle ortaya koymak için uğraşmıştır. Bu açıdan bakıldığında, Şah İsmail ne Fârisiler olarak Şia’dan kabul görmüştür ne de Türk tarihinde bir yer edinebilmiştir. Ancak icraatlarının dolaylı etkileri yüzyıllardır hala etkisini sürdürmektedir.Keywords : Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail, Sünnilik, Kızılbaşlık, Çaldıran, İmamiyye, İran, Anadolu