- Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi
- Vol: 4 Issue: 8 - ARALIK
- İzmit Sancağında Tehcir Uygulamaları
İzmit Sancağında Tehcir Uygulamaları
Authors : Şaban ORTAK
Pages : 148-171
Doi:10.20860/ijoses.327040
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2017-12-15
Article Type : Research
Abstract :İzmit, 1888 yılından itibaren Hüdavendigâr Vilayeti'nden ayrılarak müstakil sancak olarak idare edilmeye başlanmıştır. 1914 nüfus sayımına göre; yaklaşık 325.000 olan sancak nüfusunun 55.000'ini Ermeniler oluşturmaktaydı. Uzun yıllar Türklerle iyi geçinen Ermeniler arasında 19. yüzyılın sonlarına doğru yabancı devletlerin de kışkırtmaları neticesinde Osmanlı Devleti aleyhine faaliyetler artmaya başladı. Yapılan propagandalar, kiliselerin teşviki ve kurulan cemiyetlerin çalışmaları ile Ermeniler arasında hem milliyetçilik bilinci gelişti ve hem de Osmanlı Devleti'nden ayrılıp Büyük Ermenistanı kurma fikri yayılmaya başladı. Bu faaliyetlerin İzmit Sancağı'nda da etkisi kısa sürede hissedilmeye başlandı. Kurulan çetelerin Türk halkına ve devlet görevlilerine saldırıları giderek artmaktaydı. Ermeniler Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri safında katılmasını bir fırsat olarak görmeye başladılar ve faaliyetlerini arttırdılar. Bu durum karşısında Osmanlı Devleti tehcir kararı almak zorunda kaldı. Tehcir uygulamalarında önce siyasi faaliyetlere bulaşan veya destek veren Ermeni grupları göç ettirilirken katolik mezhebine mensup olanlar ve Osmanlı Devleti kurumlarında çalışanlar ve aileleri göç ettirilmemiştir. Ancak ilerleyen süreçte yol güzergahı olan İzmit'te bu Ermenilerden de devlet aleyhinde faaliyetlere katılanlar olunca tehcir uygulaması bütün Ermenilere uygulanmıştır. 1915-1916 yıllarında İzmit Sancağı'ndaki Ermeniler Suriye'nin doğusu ve Musul'un batısındaki bölgelere göç ettirilmişlerdir. Tehcir kararı kaldırılınca da tekrar eski yerlerine döndürülmüşlerdir. Bu gidiş-gelişler sırasında çeşitli sebeplerle Ermenilerden bir kısmı hayatını kaybetmiştir. Tehcirden dönenlere kendi mal ve mülkleri iade edildiği gibi tohumluk buğday, arpa ev eşyası vs. yardımı yapılmıştır. Ermenilerin tehcir uygulamalarıyla ilgili şikayetleri neticesinde açılan davalardan birisi de İzmit Tehciri Davasıdır. Bu davada bazı kişiler çeşitli cezalara çeşitli cezalara çarptırılmışlardır.Keywords : Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı, Ermeniler, İzmit Sancağı