- Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi
- Vol: 1 Issue: 1
- TÜRKLERDE LİDER KADIN TİPOLOJİSİ VE GÜLNAR HATUN EFSANESİ
TÜRKLERDE LİDER KADIN TİPOLOJİSİ VE GÜLNAR HATUN EFSANESİ
Authors : Faruk Çolak
Pages : 58-69
View : 12 | Download : 4
Publication Date : 2016-01-01
Article Type : Other
Abstract :Türk mitolojisi, destanları ve hikâyelerinde lider kadın tipolojisiyle ilgili pek çok motif yer alır. Bunların başında Umay Ana miti gelmektedir ki, bu mit Türklerin anaerkil toplum yapısının ürünü olarak ana tanrıça görevi üstlenir. Bugünkü kültürel hayatımızda bu ana tanrıçanın izlerinin yaşamaya devam ettiğini ortaya koyan pek çok çalışmanın varlığı bilinmektedir. İskitlerin meşhur kadın hükümdarı Tomris, bu anaerkil toplum yapısı ve inanç sisteminin kadına verdiği değerin nadir örneklerinden birisidir. Ayrıca pek çok destan ve halk hikâyesinde kadın kahramanın lider özelliği gösterdiği, bu özellikleri yönüyle erkeklerle başa baş mücadelelere girdikleri de bilinenler arasındadır. Gerek kendisi ile evlenecek olan erkekle başa baş mücadele eden kadın kahramanlar gerekse erkek kılığına girerek erkek kahramanlar ile mücadele eden ve onlara yardım eden kadın kahramanlar, bu anaerkil toplum yapısının kalıntıları olarak halk anlatılarında yaşamaya devam etmektedir. Gülnar Hatun efsanesi, tarihi İçel bugünkü Mersin vilayetinin Gülnar ilçesinin adı etrafında teşekkül etmiş bir anlatıdır. Dört ayrı metin olarak karşımıza çıkan bu anlatıların hepsinde kahramanın adından mülhem bir bölgeye isim verilmesi konusu işlenmektedir. Halk muhayyilesi karşı karşıya kaldığı zor zamanların hatırasını canlı tutacak kahramanlar yaratmaya elverişlidir. Tarih gerçekliği açısından Gülnar ve civarı halkının göç ve yerleşimleri ekseninde yaratılan bu efsaneler, bazı çalışmalarda tarih metni olarak algılanmış ve bu bağlamda bölgenin tarihinin yazılmasında referans olarak da kabul edilmiştir. Bu çalışmada Gülnar ve çevresi halkının yerleşimleri sürecinde yarattıkları efsaneler ile bu efsanelerin lider kadın tipolojisi bağlamındaki değeri ortaya konulacaktırKeywords : Kadın, lider, tip, efsane, Gülnar Hatun