- Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD)
- Vol: 4 Issue: 1
- İslâm Öncesinden Sonrasına Türk Geleneğinde Bir Yaşam Stili:"Okçuluk"
İslâm Öncesinden Sonrasına Türk Geleneğinde Bir Yaşam Stili:"Okçuluk"
Authors : Mehmet Alparslan KÜÇÜK
Pages : 178-191
View : 6 | Download : 4
Publication Date : 2018-06-30
Article Type : Review
Abstract :" Ok ve yay ile yapılan spor ” olarak tanımlanan okçuluk, göçebe ve savaşçı bir yapıya sahip kültürlerde, avcılık, beslenme ve savaş sanatı olarak önemli bir paya sahip olmuştur. Dolayısıyla okçuluğu bir yaşam biçimi olarak benimseyen ve " Okçu Milletler ” olarak betimlenen Türkler, kendilerine " Bozok ” ve " Üçok ” gibi ok ile ilişkili isimler vermişlerdir. Onlar; ok ile yayı, adalet ve hâkimiyet sembolü kabul etmiş, hatta " yayı hakanlık, oku da hakana bağlılık ” şeklinde anlamlandırmışlardır. Zaten Türklerin, doğum, evlilik ve ölüm gibi hayatın her alanında ok-yay kullandıkları ve ok kullanabilmenin, alplik/yiğitlik sembolü saydıkları ifade edilmektedir. Bununla birlikte onların, güçlerini ispatlama yolu olarak " ok atma yarışı ” düzenledikleri de bilinmektedir. Ayrıca İslâm öncesinde yeminlerin de bir davet/çağrı aracı olan ok-yay üzerine yapılması, ok ve okçuluğa yüklenen dinî boyutun ve önemin açık bir göstergesini oluşturmaktadır. İslâm’ın kabulünden sonra ise okçuluğun, dinî bir motif, meziyet/erdem şeklinde tasavvuru ön plâna çıkmaya başlamıştır. Bu tasavvurda; Hz. Muhammed’in hadislerinin etkisi görülmektedir. " Bir ok sayesinde üç kişi cennete girer; oku yapan, sunan ve atan… Ok atmayı öğrenen sonra da (sebepsiz yere) terk eden kişi bizden değildir ” şeklindeki hadisler, bu örneklerden sadece birkaç tanesidir. Hatta Hz. Muhammed’in, okçuluğu, bir babanın evladına öğretme yükümlüğünde olduğunu belirttiği rivayet edilmektedir. Böylece okçuluk, Türklerde bir " sünnet ” algısı oluşturmuş ve " ruhsal / tinsel bir disiplin ” olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca " Ok Meydanları ”na da kutsiyet atfedilmiş ve bu meydanlar, " cennetten bir parça ” şeklinde betimlenmiştir. Dolayısıyla Türkler, ok meydanlarına, alkollü ve abdestsiz girmemeye ve ok atarken, kalpten besmeleyle birlikte " Ya Allah/Hak ” demeye özen göstermiştir. Netice olarak günümüzde sportif bir faaliyet olan okçuluk, Türklerde, İslâm öncesinde de, İslam sonrasında da bir sanat, spor ve dinî bir motif olmakla birlikte meziyet, adalet, güç, kuvvet ve yiğitlik sembolü olarak bir yaşam şekli olmuştur.Keywords : Türk Geleneği, Ok, Okçuluk, Yaşam Stili