- Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD)
- Vol: 2 Issue: 2
- Edebiyat ve Mekân Bağlamında Safiye Erol’un Ülker Fırtınası Romanı Üzerine Bir İnceleme
Edebiyat ve Mekân Bağlamında Safiye Erol’un Ülker Fırtınası Romanı Üzerine Bir İnceleme
Authors : Macit BALIK
Pages : 119-128
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2016-09-16
Article Type : Review
Abstract :Edebiyatın mekân tasavvuru, bireysel ve toplumsal hassasiyetlerin; geçmiş, şimdi, gelecek düzleminde gösterdiği duyarlılığın görüntüleri olarak da düşünülebilir. Mekânlar, edebi eserlerde hatırlamanın, nostaljinin, kültürel birikimin, sosyolojik değişimin, insan ruhunu anlama çabalarının bir parçası olarak somut gerçeklikleri birer olgu yahut duyguya dönüştürür. Edebiyatın belirgin özelliklerinden biri de, gerçeklik algısına hem nesnel ölçütleri kullanarak hem de bu ölçütlerin sınırlarını zorlayarak ulaşabilmesidir. Edebiyat, nesnel ölçütlerini yalnızca karakter tasviri ve vak’a zincirinde kaybetmez. Farklı duygulanmaların, biçimlendirmelerin, mesajların görünür olabilmesi için mekân tasavvuru ve tasviri nesnel ölçütlere uyularak ön plana çıkarabilir. Yanı sıra zihinsel atmosferin çabuk ilerleyen ya da durağan göstergesi; geçmiş duygusunu çevreleyen, gelecek tasavvurunu biçimlendiren atmosferin belirleyici unsuru olarak mekân algısında nesnellik sınırlarını zorlayabilir. Bu nedenle edebi eserlerde mekân kullanımının pek çok farklı anlam boyutları vardır. Mekânlar, edebi eserde temayı destekleyen katmanlı ve kurgusal yapılanmayı somutlaştıran bir görünürlükle inşa edilebilir. Kahramanların duygularına eşlik eden ya da kurgunun ilerleyişini tamamlayan atmosferin görünür yüzü olabileceği gibi anlatının, anlatıdaki tema ve duyguların; insan ve insanın değişme hallerinin kaydedildiği hafızalar olarak da görülür. Bu nedenle edebi eserdeki mekân kullanımı, metin içi (kurgusal) ve metin dışı (toplumsal) yapıların çözümlenmesinde öncelikli unsurlardan biridir. Safiye Erol’un Ülker Fırtınası (1946) romanının da -mekân bağlamında metin içi ve metin dışı unsurları çözümlemede- anlamlı bir örnek olduğu söylenebilir. Bu romanda mekânlar, kurgunun odağında yer alan aşkın ölümsüzlük, bütünleşme, ayrılık gibi hallerinin en önemli tanığı olduğu gibi toplumsal değişimi görünür hale getiren önemli bir gösterge olma işlevini de yerine getirmektedir. Bu bildiride genelde edebiyat mekân ilişkisinin boyutları; özelde Safiye Erol’un Ülker Fırtınası romanında mekân kullanımı ve bu kullanımın önce yapıta etkileri sonra bireysel ve toplumsal anlamda nesnel gerçekliğin görüntülenmesine katkıları incelenecektir.Keywords : Safiye Erol, roman, mekân, İstanbul, Ülker Fırtınası