- Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi
- Vol: 16 Issue: 32
- II. DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN KARADENİZ’DE UÇAK GEMİSİ İNŞA PROGRAMI: BOĞAZLAR V...
II. DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN KARADENİZ’DE UÇAK GEMİSİ İNŞA PROGRAMI: BOĞAZLAR VE SICAK DENİZ AKDENİZ POLİTİKASI
Authors : İsmail KÖSE
Pages : 523-546
Doi:10.18220/kid.1103458
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2022-04-14
Article Type : Research
Abstract :Çarlık Rusyası güneye genişleme politikasında kademeli bir anlayışla hareket ederek önce Karadeniz kıyısında müstahkem mevkiler elde etmiş, daha sonra Türk Boğazları geçiş rejimi zorlanarak sıcak denizler Ege ve Akdeniz’e erişilip doğal yaşam alanı kabul edilen bu bölgelerde güç merkezleri oluşturulmaya çalışılmıştır. Avrupa güç dengesi, bu dengeye bağlı Türk Boğazları geçiş rejimi Çarlık Rusyası’nın Akdeniz’de süreklilik içinde istikrarlı varlık gösterebilme teşebbüslerini sekteye uğratmıştır. II. Dünya Savaşı sonrasında değişen güç dengesi ve yeni koşulların sağladığı olanaklar Sovyetler’in tekrar Akdeniz’e dönmesine imkân sağlamıştır. Moskova’da bu planlamalar yapılırken Batı Bloku’nun liderliğini üstlenen ABD Altıncı Filo’yu Doğu Akdeniz’de görevlendirmiştir. Altıncı Filo envanterinde bulunan uçak gemileri Sovyetler’in Akdeniz’deki güç mücadelesinde geride kalmasına neden olmuş, Pyadyy Eskadra (Beşinci Filo) kurularak söz konusu eksiklik aşılmaya çalışılmıştır. Türk Boğazları geçiş rejiminde Montrö tara-fından konulan kısıtlamalar Sovyetler’in Akdeniz gücünün şekillenmesinde karşılaşılan diğer problem olmuştur. Sovyetler, Soğuk Savaş’ın hemen başında başlattıkları inşa programı doğrultusunda çağın gereklerine uygun ürettikleri yeni nesil uçak gemilerini ancak 1970’li yıllarda kullanıma sokabil-mişlerdir. Bu dönem Sovyet uçak gemileri Karadeniz kıyısındaki tersanelerde inşa edildiğinden bu gemilerin Boğazlardan açık denizlere çıkışı çokça tartışmayı beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, Akdeniz’deki güç müca-delesi eşliğinde gelişen uçak gemisi inşa programı ve Türk Boğazları geçiş rejimi tartışmaları ele alınacaktır.Keywords : Uçak Gemileri, Doğu Akdeniz, Pyadyy Eskadra, ABD, Boğazlar