- Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi
- Vol: 13 Issue: 26
- TRABZON KÜLTÜR TARİHİ AÇISINDAN TONYA VE ÇEVRESİ
TRABZON KÜLTÜR TARİHİ AÇISINDAN TONYA VE ÇEVRESİ
Authors : İbrahim TELLİOĞLU
Pages : 387-396
Doi:10.18220/kid.562291
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2019-03-21
Article Type : Research
Abstract :Trabzon tarih boyunca pek çok topluluğa ev sahipliği yapmış bir bölgedir. Haliyle yörede çeşitli kültürlerin izlerini görmek mümkündür. Trabzon’un sahil kesiminde ortaya çıkan yerleşim birimleri genelde ticari faaliyetler sonucu meydana gelmiş yerler olduğu için buraların nüfusu kozmopolittir. Vadilerde kurulan yerleşim bölgeleri tarım ve hayvancılığa dayalı geçim tarzının yaygın olduğu ve aynı soydan insanlar daha yoğun bulunduğu yerlerdir. İlk Çağdan itibaren Trabzon’un kültürel dokusunun şekillenmesinde bu farklılaşmanın büyük etkisi vardır. Sahilde çok kültürlü bir yapı görülürken vadilerde yüzyıllar boyu özgünlüğünü koruyan kültürler var olmuştur. Trabzon’un kültürel dokusunda vadi ve kıyı yerleşmelerinin farkı gözükürken vadi yerleşmeleri de kendi içerisinde ikiye ayrılır. Bunların bir kısmı Türk yerleşiminden önce iskâna açılmış vadiler olup buralarda Rum/Ortodoks kültürünün etkisi yoğundur. Türklerle birlikte yerleşime açılan vadilerde ise Türk-İslam kültürü baskın durumdadır. Ağasar ve Fol vadileri bu grupta yer alır. Tonya, Fol vadisinde Osmanlı hâkimiyetinden sonra ortaya çıkmış bir yerleşim birimidir. XV. yüzyıl öncesi dönemde bölge ıssızdır. Trabzon Rum Devleti’nin son zamanlarında Fol vadisi Türklerle Rumlar arasındaki sınır olmuştu. Osmanlıların bölgeye hâkim olmasından sonra Fol vadisi şenlenmeye başladı. Türkler tarafından kurulduğu için Tonya’nın kültürel dokusunda Türk etkisi oldukça fazladır. Bölgenin tek kültürlü yapısı Rumların da bölgeye yerleşmesiyle birlikte çeşitlenmekle birlikte Tonya’nın kültürel dokusundaki Türk yoğunluğu devam etmiştir. Fol vadisinde, Altındere ya da Kromni vadilerinde olduğu gibi Rum/Ortodoks kültürünün izleri yoğun değildir.Keywords : Trabzon, Tonya, kültürel doku, Türk, İslam