- Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 8 Sayı: 3
- Endülüs Medeniyetinin Kökleri ve Bir Arada Yaşama Tecrübesi
Endülüs Medeniyetinin Kökleri ve Bir Arada Yaşama Tecrübesi
Authors : Şevket Yildiz
Pages : 294-302
View : 28 | Download : 22
Publication Date : 2023-09-20
Article Type : Research
Abstract :Herhangi bir medeniyetin ortaya çıkışını iyi ve doğru anlayabilmek için genellikle kuruluş dönemine gidilir. Bu çalışmada da Endülüs medeniyetinin kuruluşunu köklerine inerek ele almak hedeflenmiştir. Bu kökler arasında Hicaz, Mısır, Kuzey Afrika başta gelir. Daha sonra Irak ve özellikle de Bağdat Endülüs medeniyetinin ana köklerini oluşturur. Diğer taraftan Avrupa ve Akdeniz bu yeni medeniyetin kökleri arasındadır. Özellikle de Güney Batı Avrupa ile Batı Akdeniz ana kökler olarak yer alırlar. Buraya kadar olan kısım Endülüs medeniyetinin coğrafi köklerini oluşturur. Bunlara paralel olarak bir de tarihi kökler vardır. Doğuda Emeviler ile batıda Roma ve Vizigot hakimiyetleri Endülüs’ün en önemli köklerini oluştururlar. Siyasi köklerine bakıldığında Abbasiler’in yanında Fatımiler, Murabıtlar ve Muvahhidler her biri farklı coğrafyaya ait İslam devletleri olarak Endülüs’ün siyasi yapısını şekillendirmiş ya da bir şekilde etkilemişlerdir. Öte yandan Bizans, Fransa, Normandiyalılar ve Kuzeydeki İspanyol krallıkları (Kastilya, Neon, Aragon, Navarra) da Endülüs siyasi yaşamının asırlarca ana gündeminde olmuşlardır. Diğer taraftan yeni medeniyetin oluşumunda farklı etnik unsurlar yer alır ki bu da etnik kökleri oluşturur. Endülüs temel olarak Arap, Berberî, Slav ve İspanyollardan oluşur. Bu halklar faklı dini kimlikleriyle asimile olmadan ve herhangi bir asimilasyon baskısı da yaşamadan Müslüman, Hıristiyan ve Yahudi olarak birlikte ortak bir kültürü, Endülüs kültürünü oluşturmuşlardır. Belli başlı şehirler vardır ki Endülüs kültürünün oluşumuna kaynaklık etmiş ve Endülüs’teki ilim ve kültürün ana ocakları olmuşlardır. Kayravan Kuzey Afrika’da kurulmuş ilk İslam şehirlerinden biri olarak Endülüslülerin ilk durağı olmuştur. Daha sonra İskenderiye önemli ilim adamları ve medreseleriyle Endülüslülerin ilgisini çekmiştir. Mekke ve Medine ise Endülüs’ün ilim ve kültürde ana kaynakları olmuşlardır. İleriki yıllarda Bağdat ve diğer İslam şehirleriyle Endülüs’ün etkileşimi gittikçe artmıştır. Endülüs medeniyetinin kuruluşunda etken olan coğrafî, siyasi, etnik, tarihi, dini ve kültürel etkenleri bir bütün olarak görebilmek söz konusu köklerin her birisiyle ilintilidir. Bunlardan bir tanesinin eksik olması, ortaya çıkan tablonun anlaşılmamasına ya da yanlış algılanmasına yol açacaktır. Bu nedenle hem doğuya ait olan hem de batıya ait olan köklerin iyi bilinmesi gerekli gözükmektedir.Keywords : Endülüs, Medeniyet, Bir arada yaşamak, kökler