- Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 8 Sayı: 3
- Çağdaş Seramik Sanatında Geleneksel Kırkyama Tekniğinin Kullanımı
Çağdaş Seramik Sanatında Geleneksel Kırkyama Tekniğinin Kullanımı
Authors : Fulya Savaş, Seyfullah Büyükçapar
Pages : 248-260
View : 52 | Download : 37
Publication Date : 2023-09-20
Article Type : Research
Abstract :Tarihsel süreçte İnsanoğlunun hüner ve becerilerinin gelişimi ile oluşan el sanatları, geleneksel kültürel değerlerin tanıtımında önemli rol oynamaktadır. Geleneksel kültürel mirasımızı oluşturan el sanatlarımızın önemli bir parçasını kırkyama sanatı oluşturmaktadır. Kırkyama, atık kumaş parçalarını birleştirme tekniklerinin tümüne verilen isimdir. Kırkyama tekniğinde, kullanım ya da giyim eşyası olarak değerlendirmek amacıyla kare, üçgen gibi geometrik şekillerde kumaş parçaları kesilir. Kesilen çeşitli renk ve desenlerdeki kumaş parçaları, belirli bir düzen içerisinde yan yana getirilerek dikilmektedir. Dikilen parçalardan bohça, yatak örtüsü, seccade, yatak yüzü elbise gibi büyük boyutta ürünler elde edilmektedir. Kırkyama tekniğinde genellikle kesik kumaş parçaları, uygulama yapan kişinin beğenisi doğrultusunda renk ve desen dengesi gözetilerek bir araya getirilmektedir. Kırkyama sanatının kullanıldığı ürünler, görsel yönden estetik değer taşımasının yanında, bizlere döneminin moda olan kumaş renkleri ve desenleri hakkında bilgi veren belge niteliği taşımaktadır. Anadolu’da halk arasında ulama, yamalı bohça, kırk pare, hanım dilendi bey beğendi gibi isimlerle bilinen bu sanata her kültürde rastlanılmaktadır. Dünyada yaygın olarak, ‘’patchwork’’ ismiyle bilinmektedir. ‘’Patch’’ yama, ‘‘work’’ iş kelimelerinin birleşimi Türkçe karşılığı ‘yama işi’ anlamına gelmektedir. Türk sanatında bilinen ilk kırkyama örneği, M.Ö. 5. yy a ait Pazırık kurganında bulunan renkli keçe parçalarından oluşan yatak örtüsüdür. Tarihi çok eskiye dayanan kırkyama tekniği, 15. Ve 16. Yüzyıl başlarında ticari yollarla Orta Asya ve İpek yolu üzerinden Hindistan, Avrupa ülkelilerine geçmiştir. Kırkyama tekniği zaman içerisinde resim, heykel, minyatür gibi birçok sanat dalı ile disiplinler arası etkileşimin içerisinde yer almaya başlamıştır. Bu bağlamda günümüz seramik sanatçıları da eserlerinde kırkyama tekniğini ele almışlardır. Bu makalede, kırkyama tekniğini eserlerinde kullanan seramik sanatçıların çalışmaları teknik ve tasarım yönünden incelenmiştir. Sanatçılar, kırkyama tekniğini yenilikçi bakış açıları ile seramik yüzeylerde yorumlayarak, kaybolmaya yüz tutmuş kültürel değerlerimizi yaşatmaya devam etmektedirler.Keywords : Kırkyama, Seramik, Geleneksel, Sanat, Kumaş