- Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
- Vol: 8 Issue: E.Å. Ãzel Sayısı
- Hieronymus Bosch’un Eserlerinde Fantastik Unsurların Etkisi
Hieronymus Bosch’un Eserlerinde Fantastik Unsurların Etkisi
Authors : Serdar Dartar
Pages : 156-173
View : 53 | Download : 53
Publication Date : 2023-08-20
Article Type : Research Article
Abstract :Toplumların var oluşundan bugüne fantastik kavramı çoğu eserde görülen bir kavram olmuştur. Bu durumun oluşmasında insanların yaşadıkları dönem, inanışları, değer yargıları gibi olgular da bu durumu destekler niteliktedir. Efsaneler, yazılı ve yazılı olmayan kaynaklar içinde bulunan fantastik unsurlar, çoğu dönemde sanatçılar tarafından gerçekleştirilen eserlerde işlenmiştir. Resim sanatı içerisinde farklı dönemlerde değişik üslupların gelişim gösterdiği görülmektedir. Her dönemde ressamlar ilgilenmiş oldukları kavramlar üzerinden eserlerine yön verirken anlatmak istedikleri konuyu eserlerinin içerisinde farklı öğeler kullanarak yansıtmışlardır. Bu çalışmada resim sanatı içerisinde farklı bir yer bulan fantastik dünya betimlemelerinin Hieronymus Bosch’un resimlerine yansımaları ele alınmıştır. Bosch’un resimleri incelenmeden önce söz konusu kavram üzerinden açıklamalara yer verilmiş ve bu çerçevede eserlerinde fantastik öğeler işleyen farklı sanatçıların çalışmalarına da yer verilerek değerlendirmelerde bulunulmuştur. Eser incelemelerinden önce, fantastik kavramının anlamsal olarak değerlendirilmesi açısından farklı kaynaklarda sözü edilen kavramın nasıl aktarıldığı hususunda tanımlamalara yer verilmiştir. Eser analizi yöntemiyle resimlerin teknik ve içerik olarak değerlendirilmesi gerçekleştirilmiş, fantastik öğelerin kullanım biçimleri incelenmiş ve sembolize ettikleri anlamlar üzerinden açıklamalar yapılmıştır. Araştırmada eserlerinde fantastik öğeler işleyen sanatçılar olarak, Francisco Goya, Giuseppe Arcimboldo, Franz Stuck, Johann Heinrich Füssli, Ernst Fuchs gibi sanatçılara da yer verilerek dünya dışı, fantastik öğeler dahilinde eser incelemeleri gerçekleştirilmiştir. Fantastik unsurların kullanımı hususunda özellikle Hieronymus Bosch’un eserleri üzerinden incelemelerde bulunmak araştırmanın amacını oluştururken yöntem olarak gerçekleştirilen eser analizi yöntemiyle resimde fantastik kavramının nasıl ele alındığı ve söz konusu kavramın ressamlar tarafından nasıl aktarıldığı incelenmiştir. Fantastik kavramı resim sanatında incelenirken bu kavramın çok daha sonra fantastik gerçekçilik olarak adlandırılan bir akım olarak kendini gösterdiği de elde edilen bulgular arasında yer almıştır. Çalışmada incelenen terimler ve sanatçıların gerçekleştirmiş olduğu eserler doğrultusunda fantastik kavramının sıklıkla sanat alanında yer bulduğu ve resimlerde sembolik anlamlar taşıyan resimsel unsurlarla birlikte farklı bir boyut kazandığı görülmüştür. Mitoloji ve efsanelerin yanı sıra edebi ürünlerin de ressamların çalışmalarında yararlandıkları, etkilendikleri alanlar oldukları araştırmada incelenen söz konusu eserlerde kendini göstermiştir. Fantastik kavramı ile ilişkili olarak bazı ressamlar kâbusları ele alırken bazı ressamlar ise dini unsurlar temelinde dünya dışı varlıkları eserlerine yansıtmışlardır. Fantastik kavramı günümüzde, edebiyat ve sinemada da yankı bulmuştur. Gerçek dışı dünyanın yansıması olan unsurlar edebiyat türleri içerisinde mevcudiyet gösterirken pek çok fantastik edebiyat ürünü olan romanın beyaz perde olarak nitelendirilen sinemada da yer aldığı görülmüştür. Fantastik kavramı bilimkurgu ile ilişki kurarken bu ilişki günümüz edebiyatı ve sineması çerçevesinde varlık göstermiştir. Edebiyat alanında fantastik kavramının işlendiği çok sayıda edebi ürünün oluşu ve bu ürünler arasında romanların sinemaya uyarlanmaları durumu, araştırmada üzerinde durulan örnekler arasında yer almıştır. Araştırmada veri toplama aşamasında, öncelikle çalışmanın da konusunu oluşturmada temel teşkil eden fantastik kavramı üzerinde durularak kavramla alakalı literatür taraması yapılmış, ressamların söz konusu temayla ilgili eserlerinin analizi için farklı kaynaklardan bilgiler elde edilmiştir. Fantastik resim üzerine yapılan incelemelerin yanı sıra fantastik realizm ile ilgili incelemelerde bulunulmuş, fantastik kavramının edebiyat ve sinemada nasıl yer bulduğu, gerçeküstülük ve fantastik kavramları arasında nasıl bir ilişki olduğu gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Elde edilen bulgular ışığında Hieronymus Bosch’un eserlerinin fantastik, gerçek dışı temalarla olan ilişkisi irdelenmiştir. Ressamın eserleri incelenirken resim düzleminde yer alan unsurların fiziksel yönleri dışında içerik olarak taşıdıkları sembolik anlamlar üzerinde de durulmuştur.Keywords : Resim, Fantastik Öğe, Hieronymus Bosh, Sanat, Mitoloji