- Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1
- Ortaokul Öğrencilerinin Evrensel Ahlâki Değerlere Uyma Düzeylerinin Sınıf ve Cinsiyet Değişkinleri A...
Ortaokul Öğrencilerinin Evrensel Ahlâki Değerlere Uyma Düzeylerinin Sınıf ve Cinsiyet Değişkinleri Açısından İncelenmesi
Authors : Hakki Şimşek, Tolga Kara
Pages : 69-83
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2021-03-30
Article Type : Research
Abstract :Ahlak ve ahlaki değer kavramları insanlık tarihi boyunca sorgulanan ve üzerinde tartışmaların devam ettiği dinamik bir konu olmuştur. Bu kavramlar özellikle toplumsal değişimin hızlandığı son yüzyılda Felsefe, Din Bilimleri, Sosyoloji, Psikoloji, Eğitim Bilimleri gibi Sosyal Bilimlerin tartıştığı ve üzerinde çok çeşitli araştırmaların yapıldığı bir alandır. Ahlaki değerlerin oluşmaya başlaması aile ile başlayan ve sonrasında kişinin toplumla kaynaşmasıyla oluşan informal bir süreçle başlar. Bu süreç daha sonra kişinin okula başlamasıyla birlikte formal bir boyut da eklenerek devam eder. Ahlaki değerlerin çocuğa kazandırılmaya çalışılması tercih değil insani bir zorunluluktur. Eğitimin sistematik hale gelmesiyle birlikte bireyin toplum içerisinde üstlendiği roller ve nitelikleri daha fazla sorgulanmaya başlanmıştır. Teknolojinin ve iletişim araçlarının hayatımızın her alanına girmesiyle birlikte bilgiye ulaşmak kolaylaşmış bunun yanı sıra beceri ve değer eğitimi daha fazla önem kazanmıştır. İdeal bir eğitimin insanı ahlakileştirme ve medenileştirme sürecinde önemli olduğu görüşü bilim çevrelerince sıklıkla kabul edilmektedir. Özünde "iyi insan” yetiştirme amacında olan eğitim kurumları bireye "İyi-Kötü” ya da "Doğru-Yanlış” gibi çıkarımları nasıl ayırt edebileceklerini kazandırmaya çalışmaktadır. Ahlaki ölçütlerin zaman içerisinde toplum yapısında meydana gelen değişimle birlikte çeşitlenmeye başladığı ve bunun sonucunda ahlak eğitimine bakış açılarının değiştiği görülmektedir. Bu durum ahlak eğitiminde kuramsal bir çerçeve çizilmesini zorlaştırmıştır. Ahlaki davranışların kültürden kültüre ya da toplumdan topluma farklılık gösterse bile değer açısından ortak içeriklerde buluşabileceği görüşü evrensel ahlaki değerler açısından ağır basmaktadır. Geçmişten günümüze ahlak eğitimi konusunda birçok bilim insanı tarafından evrensel ahlak ilkelerinin çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Özellikle son yıllarda evrensel ahlaki değerlerin neler olduğu ve bireye nasıl kazandırılması gerektiği konusu yüksek sesle tartışılmaya başlanmıştır. Toplumsal ve küresel bazda yaşanan ahlaki yozlaşmanın gözle görülür şekilde artması ülkelerin çeşitli ahlaki sorunların yaşanmasına sebep olmuştur. Bu da insanları sorunun temel kaynağı olan bireyin çocukluktan itibaren ahlaki değer eğitiminin sorgulanmasına yöneltmiştir. Bireyin ahlaki gelişiminde önce ailenin sonra yaşadığı yakın çevrenin ve içinde yaşanılan toplumun çok önemli olduğu bilinen bir gerçektir. Ahlaki anlamda iyi yetiştirilemeyen birey, yakın çevresinde başlayarak önce içinde yaşadığı toplumu sonrasında tüm insanlığa zarar verebilecek potansiyel bir tehlike olarak karşımıza çıkabilir. Özellikle kişilik gelişiminde, ahlaki değerlerin benimsenmesi ve bunun kalıcı olarak davranışa dönüşmesi açısından okul-aile işbirliği büyük önem arz etmektedir. Yapılan bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin evrensel ahlaki değerlere ne ölçüde sahip olduğu, bilişsel, duyuşsal ve davranışsal açıdan cinsiyet ve sınıf değişkenleri dikkate alınarak mevcut durumları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda araştırmada nicel araştırma yönteminden betimsel model kullanılmıştır. Betimsel tarama niteliğinde olan bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin sahip olduğu evrensel ahlaki değer ve evrensel ahlaki değerlerin bilişsel, duyuşsal ve davranışsal alt boyutlarındaki düzeyler arasındaki ilişkilerin cinsiyet ve sınıf seviyeleri açısından puanlara göre düzeyleri saptanmıştır. Çalışma, Kocaeli ili Gölcük ilçesinde MEB’e bağlı beş devlet ortaokulunda toplamda 562 öğrenciye "10-13 Yaş Çocukları için Evrensel Ahlaki Değerler Ölçeği” kullanılarak uygulanmıştır. Uygulanan bu ölçek aracılığıyla çalışmanın sonucuna baktığımızda kız öğrencilerin erkek öğrencilere kıyasla "Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal” düzeylerde ahlaki değerler puanlarının daha yüksek olduğu ve sınıf seviyesi yükseldikçe öğrencilerin evrensel ahlaki değer puanlarının bilişsel, duyuşsal ve davranışsal alanlara göre düştüğü saptanmıştır. Cinsiyet düzeyinde sadece davranışsal ahlaki değerde istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmezken; sınıf düzeyinde bilişsel ahlaki değerde istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmemiştir. Kız öğrenciler ile 5. Sınıflar lehine evrensel ahlaki değer puanları toplamında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır.Keywords : Ahlak, Ahlak Eğitimi, Evrensel Ahlaki Değerler