The Problem of ‘Self’ in Iris Murdoch
Authors : Firat Yildiz, Gülşen Torusdağ
Pages : 140-147
Doi:10.35235/uicd.1125673
View : 17 | Download : 3
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :Iris Murdoch felsefeci olarak başladığı akademik kariyerine edebiyatçı olarak devam etmiştir. Felsefe alanında üstünde çalıştığı kavramlar ağırlıklı olarak ahlak felsefesi başlığı altındaki konulardır. Çalıştığı felsefe konularını daha geniş bir kitleye ulaştırmanın edebiyat aracılığıyla olacağına kanaat getirdikten sonra edebiyat alanına yönelmiştir. Felsefesinin ürettiği edebi yapıtlarla ilgili olmadığını ileri sürse de felsefesinin yansımalarını romanlarında görmek mümkündür. Murdoch’ın ahlak felsefesinde üstünde durduğu önemli kavramlardan biri ‘benlik’tir. Ben sorunu birçok farklı disiplinin ele aldığı konulardan biri olagelmiştir. Bu konu Murdoch’ın hem felsefesinde hem de edebi çalışmalarında üstünde durduğu ortak bir kavram olarak ortaya çıkar. Bu kavramı çalışırken Plato’nun mağara alegorisini temel alır. Bu alegoriye göre insanların az bir kısmı gerçeğe yaklaşırken, bu azınlık içinde çok az bir kısmı gerçeği olduğu gibi görebilmektedir. Murdoch’a göre insan ile gerçek arasındaki engellerden biri ‘ben’dir. Benlik olayları, insanları ve nesneleri kendi gerçeklikleriyle görmez. Benlik kendi dışındaki varlıkları ve olayları kendi bilincinin boyasıyla boyar. Bunu yapmasının altında yatan güdü ise gerçeği doğrudan görmenin vereceği acıya katlanamamasıdır. Gerçeğin rahatsızlık veren doğasını örtmek adına benlik olaylara ve varlıklara kendi bilincinin penceresinden bakarak daha katlanılır bir hale getirir. Bu yönüyle benlik gerçeklerden korunmuş olur. Murdoch bireyin benliğinden kurtularak gerçekleri oldukları gibi görmesini erdemli bir davranış olarak değerlendirir. İnsanlardan çok az bir kesimin bunu başarabildiğini ileri sürer. Bireyin benliğinden kurtulmasını sağlayacak çeşitli durumlar – gerçek bir sanat eseri gibi – vardır. Benlik ve benlikten kurtulma ile ilgili bazı örnekler bu çalışmada ele alınmıştır.Keywords : Benlik, Yanılsama, Iris Murdoch, Felsefe