- Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi
- Vol: 1 Issue: 2
- Doğrudan Yabancı Yatırımları Etkileyen Faktörlerin Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler ile İncele...
Doğrudan Yabancı Yatırımları Etkileyen Faktörlerin Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler ile İncelenmesi
Authors : Özlem YORULMAZ, Selay GİRAY YAKUT, Burcu KOCARIK GACAR
Pages : 157-171
Doi:10.35235/uicd.475432
View : 15 | Download : 3
Publication Date : 2018-12-24
Article Type : Research
Abstract :Yabancı yatırımlar, doğrudan ve dolaylı yabancı yatırımlar olmak üzere iki kısımda incelenmektedir. Dolaylı yabancı yatırımlar, bir ülkeden başka bir ülkeye olan sıcak para ya da portföy yatırımları olarak ifade edilirken; doğrudan yabancı yatırımlar, uluslararası yatırımcıların bir ülkeye fabrika gibi üretim tesisleri kurarak, şube açarak, taşınmaz edinerek veya var olan bir şirketi tamamen ya da kısmen satın alarak yaptıkları yatırımlardır. Küreselleşmenin etkisi ile ülkeler arasında bilgi, hizmet ve sermaye hareketleri hız kazanmış ve bunun bir sonucu olarak da ülkelerin büyüme ve kalkınma süreçlerinde doğrudan yabancı yatırımların etkisi ön plana çıkmıştır. Doğrudan yabancı yatırımlar, yatırım yapılan ülkeye yeni teknoloji getiren, sosyal ve ekonomik fayda sağlayan kalıcı yatırımlardır. Bu çalışmada, literatürde doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde etkisi olduğu vurgulanan değişkenler ekonometrik bir bakış açısıyla değerlendirilmek yerine çok değişkenli istatistiksel yöntemler ile değerlendirilmiştir. Dünya Bankası 2014 yılı verilerinden hareketle OECD, Ortadoğu ve Latin Amerika ülkeleri incelemeye alınmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında birimler değişkenler olarak alınmış ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyen çeşitli makro ekonomik, sosyal ve kurumsal dinamikler arasındaki ilişki dikkate alınarak Ortadoğu, OECD ve Latin Amerika ülkelerinden oluşan bu üç farklı ülke grubu, uzaklıklar matrisine dayanan bir boyut indirgeme tekniği olan çok boyutlu ölçekleme ile kıyaslanmıştır. İkinci aşamada ise ilgilenilen ülke grupları içerisindeki homojen ülke grupları, kümeleme analizi ile belirlenmiş ve bulgular değerlendirilmiştir. Ortadoğu ve Latin Amerika ülkelerinde doğrudan yabancı yatırımları etkileyen değişkenlerin makro ekonomik değişkenler olmadığı, politik istikrar, yolsuzluk düzeyi ve demokrasi gibi değişkenlerin belirleyici olduğu görülmüştür. Türkiye’nin doğrudan yabancı yatırımlar açısından Ortadoğu ülkelerinden Ürdün, Lübnan, İsrail ve Tunus ile benzer yapıda olduğu; OECD ülkelerinden ise Kore ile doğrudan yabancı yatırımlar ve ilişkili faktörler bakımından benzer yapı sergilediği saptanmıştır.Keywords : Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Çok Boyutlu Ölçekleme, Kümeleme Analizi, OECD, Ortadoğu, Latin Amerika