- Uluslararası İdil - Ural ve Türkistan Araştırmaları Dergisi
- Vol: 4 Issue: 7
- An Aspect Marking Construction Shared by Two Typologically Different Languages
An Aspect Marking Construction Shared by Two Typologically Different Languages
Authors :
Pages : 131-152
View : 13 | Download : 3
Publication Date : 2022-02-28
Article Type : Other
Abstract :Tacikçe, en çok Tacikistan ve Özbekistan’da Tacikler tarafından konuşulan İranî bir dildir. Ayrıca Farsça ve Dari gibi İranî dillerle genetik olarak yakından ilişkili Güney-Batı İranî dildir. Tacikler Özbek Türkleri ile yüzyıllardır birlikte yaşamaktadırlar ve bunun sonucunda da dilsel açıdan birbirlerini etkilemişlerdir. Bu yazıda Tacikçede –a šudan yapısının iki kullanımı anlatılmıştır. Bu yapı hem edilgenlik hem de tamamlanma görünüşü işaretlemeye hizmet etmektedir. Tacikçede –a šudan yapısının ilk kullanımı olan edilgen yapı, bir fiilin fiilimsi formunun yardımcı fiil šudan 'olmak' ile birleştirilmesiyle oluşur. İkinci kullanımı olan tamamlanma görünüş işaretleyicisi yapısına bakıldığında Özbek Türkçesi ve Tacikçe arasında ortak noktalar bulunduğu saptanmıştır. Tacikçede -a šudan tamamlanma görünüş işaretleyicisinin ortaya çıkmasında Özbek Türkçesiyle bir dil temasının etkili olduğu görülmektedir. Ancak Buhara Tacikçesinde durum her zaman böyle değildir. Buhara, Tacikçe-Özbek Türkçesi iki dilliliğinin en fazla olduğu şehirlerden birisidir. Buhara Tacikçesinde -a šudan yapısının iki kullanımından yalnızca birinin belirgin yaygınlığı gözlemlenmektedir. a šudan’ın edilgen yapı olarak kullanımı görülmemektedir. a šudan Buhara Tacikçesinde tamamlanma görünüş işaretleyicisi olarak kullanılmaktadır. Özbek Türkçesinde görünüş işaretleyicisi (i)b bo'lmoq'a karşılık gelen Buhara Tacikçesindeki –a šudan yapısının yaygınlığı Tacikçe-Özbek Türkçesi iki dilliliğine atfedilmektedir.Keywords : Tacikçe, Özbek Türkçesi, Buhara Tacikçesi, Tamamlanma görünüş işaretleyicisi, Edilgen ses, –a šudan