- Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 6 Sayı: 2
- TÜRK KÜLTÜRÜNDEKİ ÖLÜM ALGISININ TABU VE KAÇINMA BAĞLAMINDA CENAZE TÖRENLERİNE ETKİLERİ
TÜRK KÜLTÜRÜNDEKİ ÖLÜM ALGISININ TABU VE KAÇINMA BAĞLAMINDA CENAZE TÖRENLERİNE ETKİLERİ
Authors : Şerife Yeniay, Zübeyde Doğan, Aykan Sanci
Pages : 237-249
Doi:10.61729/uhad.1367785
View : 145 | Download : 559
Publication Date : 2023-11-30
Article Type : Research
Abstract :Cenaze törenleri, ölü bedenden hareketle ölüm olgusuyla iç içe geçmiş ritüellerdir. Bu ritüeller içerisinde ölüm korkusu ölü bedenden uzaklaşılarak bastırılamayacağı için gelenek bağlamında ölüm ruhunun bulaşacağına inanılan her şeye karşı duygusal sistemde büyüsel sakınmalar ile korkular bastırılmaya çalışılır. İnsanoğlunun evren tasavvuru ve ruh algısı mitik dönemde gelişmiştir. İlkeller doğum ve ölüm arasındaki sorunsalı mitlerle açıklamaya çalışarak içerisinde yaşadıkları dünyayı kendilerinde anlamlandırmışlardır. Bu açıdan insan türünün ilkel dönemlerinden beri var olan ölüm algısını ve algının cenaze törenlerini ne şekilde ve hangi düşüncelerle etkilediği araştırılmaya değer konulardandır. Yapılan çalışma, söz konusu bu bağlam üzerinde şekillenmiş olup Türklerin mitik döneminde oluşan evren tasavvuruna bağlı ruh algısının etkisi ile cenaze törenlerinde ölüme sebep olan ruhlardan büyüsel korunma yolları ele alınmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde ölüm olgusu ve insanın zihninde yarattığı ruh algısı açıklanarak Türk kültüründe ölüm sonrası ruhun varlığını anlamlandıran mitik evren tasavvuru hakkında bilgiler verilmiştir. Ana konumuz olan Türklerin cenaze törenlerinde ruh algısına bağlı ölüm korkusu ölüm anında bedenden çıkan ve ölüme sebep olduğuna inanılan ruhlara karşı sergilenen tabu ve kaçınmalar Türk kültür coğrafyasında örnekleri ile açıklanmaya çalışılmıştır. Ölü beden üzerinden ruh ve ölüme sebep olduğuna inanılan ruhlara karşı sergilenen tabu ve sakınmalar aynı mitik kökten gelen Türk topluluklarında benzerlik göstermektedir. Günümüzde farklı inançlara sahip olan Türklerin cenaze törenlerinde ölüm korkusunu birbirine benzer sakınma ritüelleriyle bertaraf etmeye çalışması kan yoldaşlığı oluşturan mitik kökten gelmektedir. Ölen kişinin ruhunun belli bir süre evinin çevresinde dolaştığına dair inanış ölen kişiye duyulan sevgi ve korkuya bağlı bir zıtlık içinde cenaze törenleri esnasında ölüm korkusunu bastıran sakınma ritüellerine yansımıştır.Keywords : Ölüm, Ruh, Evren Tasavvuru, Mit, Cenaze Törenleri