- Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi
- Vol: 4 Issue: 7
- Türklerin Ad Verme Kültüründe Ad Verici Profili
Türklerin Ad Verme Kültüründe Ad Verici Profili
Authors : Müjdat Kiziloğlu
Pages : 45-64
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2021-11-30
Article Type : Research
Abstract :Ad verme, insanoğlu tarafından sıradan bir olay olarak kabul edilmemiştir. Adlandırma edimi neticesinde verilen adın; kişinin karakterini, toplum içindeki konumunu, geleceğini etkileyeceğine inanıldığı için ad vericinin toplum içinden herhangi biri olmamasına dikkat edilmiştir. Eski Türklerde kişiye ad verici olarak anne-babanın da adlandırma potansiyelinin önüne geçilerek ad vermeyi bizzat Tanrı’nın gerçekleştirdiğine ya da Tanrı tarafından kutsandığına inanılan kişilerin ad vermede etkili olması gerektiğine inanılmıştır. Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra, bu din ve özellikle Arap kültürüne dair birçok unsur, Türk kültürünü etkilemiş; Türk ad verme geleneği bağlamında ad verici profili de bu etkilenmeden nasibini almıştır. Zira mitik dönemde ad verici profili olarak Tanrı, yaşlı bir erkek veya kadın formuyla ad verme eylemini gerçekleştirirken İslamiyet’in kabulü sonrası bu eylem peygamber, evliya, derviş, ihtiyar, pir, Şahımerdan Hz. Ali, Hızır, imam, hoca, âlim gibi İslami çizgide yeni ad verici profili tarafından yerine getirilmeye başlanmıştır. Sonrasında ise din ehli kimselerin olmadığı yerde soyun ya da ailenin en büyük/tecrübeli bireyinin ad verici rolünü üstlendiği bir hâle dönüşmüştür. Ancak 20. yüzyıl Türkiye’sinde şehirleşmeye bağlı olarak çekirdek aile modelinin güçlenmesi ve toplumsal açıdan seküler/bireysel algının ön plana çıkmasıyla, ad koyma hakkı geleneksel anlamda ata/aile büyüklerinin inisiyatifinden çocuğun ebeveynlerinin kişisel tercihlerine devrolmuştur. Bu tercihlerin belirlenmesinde ise elektronik kültür unsurları etkili olmuş, televizyon ve özellikle 21. yüzyılda geniş kitlelerce kullanılan internet merkezli sosyal medya uygulamaları, bu dönemin dijital ad verici profili olarak ön plana çıkmıştır. İşte bu çalışmayla Türklerin ad verme kültüründe önemli bir yere sahip olan ad verici profilinde yaşanan kültürel değişim/dönüşüm, Türk halk bilimi unsurları bağlamında ortaya konmaya çalışılmıştır.Keywords : AD VERME, TÜRK AD VERME KÜLTÜRÜ, AD VERİCİ PROFİLİ