- Ankara Barosu Dergisi
- Cilt: 81 Sayı: 4 - CUMHURÄ°YET 100. YIL ÜZEL SAYISI
- WASSENAAR DÜZENLEMESİ VE TÜRKİYE BİYOGÜVENLİK MEVZUATI: UYUM SÜRECİNDE İSTİKRAR İÇİN ÖNERİLER...
WASSENAAR DÜZENLEMESİ VE TÜRKİYE BİYOGÜVENLİK MEVZUATI: UYUM SÜRECİNDE İSTİKRAR İÇİN ÖNERİLER
Authors : Filiz Değer, Ali Açikgöz
Pages : 109-136
Doi:10.30915/abd.1189459
View : 113 | Download : 170
Publication Date : 2023-11-28
Article Type : Research
Abstract :Konvansiyonel silahlar yayılımı tehdidi ile birlikte kitle imha silahlarının uluslararası güvenlik ve istikrar üzerinde oluşturduğu tehdit 21. Yüzyılda artarak devam etmektedir. Devletlerin daha hızlı şekilde nükleer silahlar inşa etmekte, öngörülemeyen sonuçları olan yeni silah teknolojileri geliştirerek askeri güçlere son on yılda daha fazla kaynak aktarmaktadır. Kimyasal, nükleer, radyolojik silahları içeren ve kitle imha silahları olarak adlandırılan daha büyük bir silah sınıfının bir alt kümesi olan biyolojik silahların kullanımı ciddi bir problemdir ve biyolojik ajanların bir biyoterörist saldırısında kullanılması riski gittikçe artmaktadır. Biyoterörizm 21. yüzyıl için gerçek ve önemli bir tehdit olup devletlerin istikrar, ulusal güvenlik, ekonomik kalkınma ve sürecini gölgelemekte birçok devlet için acil bir ulusal güvenlik durumu olarak kabul edilmektedir. Kitle imha silahlarına karşı mücadelede uygulanan en eski ihracat kontrol rejimi olan COCOM (Coordinating Committee on Multilateral Export Controls/Çok Taraflı İhracat Kontrolleri Koordinasyon Komitesi ) Soğuk Savaş yıllarında en önemli teknoloji transferini kontrol etme mekanizmasıyken Soğuk Savaş döneminin sona ermesiyle birlikte COCOM’a halef bir rejim oluşturma çabaları sonucunda Wassenaar Düzenlemesi oluşturulmuştur. Wassenaar kapsamında işbirliği içinde olan devletlerden risk oluşturan malzeme ve teknolojilerin ihracatının özel bir kontrol rejimi oluşturulması amacıyla da ulusal mevzuatlarının düzenleme kuralları ile uyumlu hale getirilmesi beklenilmiştir. Bölgesel ve uluslararası güvenlik ve istikrara katkıda bulunmak için konvansiyonel silahların ve çift kullanımlı mal/ teknolojilerin transferinde şeffaflığını sağlamak, devletleri daha fazla sorumluluğa teşvik etmek, istikrarsızlaştırıcı birikimleri önlemek amacıyla kurulan Wassenaar Düzenlemesi’ne Türkiye 1996 yılında kurucu üye olmuştur. Türkiye’de 2010 yılında kabul edilen Biyogüvenlik Kanunu biyogüvenlik sisteminin oluşturulması amacıyla atılan önemli bir adım olmakla birlikte sadece Biyogüvenlik Kanunu’nun kabul edilmiş olması yeterli değildir. Zira biyo güvenlik biyo savunma ile yakından bağlantılı olup, savunma amaçlı çıkarılan yönetmeliklerin ve kurulan kamu kurumlarının etkinlik ve işleyişlerinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedirKeywords : : Biyogüvenlik Hukuku, Wassenaar, Uluslararası Güvenlik, Uluslararası Hukuk