- Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi
- Vol: 4 Issue: 1
- "GİBİ" SÖYLEM BELİRLEYİCİSİNİN TÜRKÇE KONUŞMA DİLİNDEKİ İŞLEVSEL KULLANIMLARI...
"GİBİ" SÖYLEM BELİRLEYİCİSİNİN TÜRKÇE KONUŞMA DİLİNDEKİ İŞLEVSEL KULLANIMLARI
Authors : Ayşe Altiparmak
Pages : 96-115
Doi:10.37999/udekad.898791
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-06-30
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada Türkçedeki "gibi” sözcüğünün bir söylem belirleyici olarak işlevsel kullanımlarında konuşmacı tercihlerinin yaş, cinsiyet ve konuşma durumu değişkenlerinden etkilenip etkilenmediği incelenmiştir. Yaş değişkeninin etkisini incelemek üzere anadili Türkçe olan konuşmacıların yer aldığı dört farklı yaş grubu (4-8, 18-23, 33-50, 50 ve üzeri) oluşturulmuştur. Çalışmada 84 katılımcı yer almıştır. Cinsiyet dağılımı her yaş grubu içinde eşit olacak şekilde planlanmıştır. Tüm katılımcılarla iki farklı konuşma durumunda (hazırlıklı/hazırlıksız) gerçekleştirilen ve en az 300 sözcükten oluşan yüz yüze görüşmeler kaydedilmiş ve çevriyazıya dönüştürülmüştür. Araştırmanın sonunda "gibi” söylem belirleyicisinin Türkçe konuşma dilinde yedi farklı işlevde kullanıldığı ve "konuşma esnasında önceden verilen eski bir bilgiyi tekrarlama veya bu bilgiye vurgu yapma” işlevinin en yaygın olarak 50 ve üzeri yaş grubunda gözlemlendiği görülmüştür. Cinsiyet değişkenine ilişkin olarak, hazırlıklı konuşma durumunda kadınların "gibi” söylem belirleyicisini "açıklama yapma/örnekleme veya açıklama/örnek isteme” işlevinde erkeklere kıyasla daha sıklıkla kullandıkları gözlemlenmiştir. Konuşma durumu değişkeninin konuşmacıların "gibi”nin işlevsel kullanım tercihlerini etkilemediği görülmüştür.Keywords : edimbilim, söylem belirleyiciler, Türkçe konuşma, gibi