- Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi
- Vol: 5 Issue: 2
- Karl Marx’ın Düşüncesinde İradecilik ve Belirlenimcilik Meselesi Üzerine Bir İnceleme
Karl Marx’ın Düşüncesinde İradecilik ve Belirlenimcilik Meselesi Üzerine Bir İnceleme
Authors : Inan Akdağ
Pages : 125-138
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Karl Marx, ölümünden sonra, geride kalan takipçilerine, hem teorik hem de pratik büyük sorunsallar bırakmıştır. Marx’ın takipçileri, bu büyük sorunsalların farklı yorumları üzerinden karşıt kamplara bölünmüştür. Karl Marx’ın geride bıraktığı sorunsallar arasında, hem teorik hem pratik düzlemde, tezlerinin, iradeci bir tarih kuramımı yoksa belirlenimci bir tarih anlayışına mı dayandığı sorunsalı da vardır. Bu çalışma, Karl Marx’ın, tarihsel tezlerinde, iradeci veya belirlenimci bir tutum aldığının anlaşılmasına yönelik bir çalışmadır. İradecilik ve belirlenimcilik sorunsalı, Karl Marx sonrası takipçilerinin devrim kuramını doğrudan etkilemiştir. Marx’ın tarih şemasında, tarihin sonuna irade ile mi ulaşılacak veya belirlenim ile mi varılacak sorunsalı bu yorum farklılığından ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Karl Marx’ın iradeci veya belirlenimci bir yaklaşıma sahip olup olmadığının anlaşılmasının stratejik yönteminin, tarihsel olarak bıraktığı yazılı metinlerin bütünsel incelenmesinden geçtiği ileri sürülmektedir. Ancak bu yöntem, tam olarak yeterli olmamaktadır. Aynı zamanda, materyalist açıdan, eserlerinin tarihsel-toplumsal olgularla karşılıklı ilişkisinin de vurgulanması gerekmektedir. Düşüncenin oluşması ve biçimlenmesi tarihsel-toplumsal olgulardan kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla bir düşünce biçiminin gelişmesi sırasında çeşitli uğraklar bulunmaktadır. Karl Marx, işçi sınıfının bir düşünürü olarak, düşüncesinin oluşumunda işçi sınıfı hareketinin evrimine bağlı tezler geliştirmiştir. Marx’ın yaşadığı 19. yy, yeni gelişen işçi sınıfı ile birlikte, ekonomik-politik-ideolojik olarak hareketli bir dönemdir. Dönemin ekonomik-politik-ideolojik kırılma noktaları olarak, 1848 Devrimleri ve 1871 Paris Komününü olduğunu ileri sürebiliriz. Marx’ın tezleri de tam bu kırılma noktalarına bağlı olarak gelişim göstermiştir. İşçi sınıf hareketinin yükseldiği 1848’e kadar dönem, Marx’ın iradeci bir tarih anlayışına sahip olduğu, 1848 Devrimlerinin yenilgisi sonrası Marx’ın belirlenimci bir tutum aldığı ve 1871 Paris Komünü ile yeniden yükselişe geçen işçi sınıfı hareketi ile birlikte Marx’ın, yeniden, iradeci bir tutum aldığı belirlenebilir. Bu gelişimini sebebi, diyalektik olarak, tarihsel-toplumsal olguların değişimi ile bağıntılıdır. Bu bağlamda, bu çalışmanın hipotezi; Karl Marx’ın 1848’e kadar iradeci, 1848-1871 arası belirlenimci ve 1871 sonrası yeniden iradeci tezleri savunduğudur. Çalışmanın kapsamı; Marx’ın yaşam aralığıdır.Keywords : Karl Marx, İradecilik, Belirlenimcilik, Tarihselcilik, Yapısalcılık