- Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi
- Vol: 1 Issue: 2
- TÜRK BOĞAZLARININ ÖNEMİ VE MONTRÖ SÖZLEŞMESİ İLE SAĞLANAN DENGE REJİMİ
TÜRK BOĞAZLARININ ÖNEMİ VE MONTRÖ SÖZLEŞMESİ İLE SAĞLANAN DENGE REJİMİ
Authors : Hacer Zorlu Uğur
Pages : 36-47
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2016-12-22
Article Type : Research
Abstract :İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı’nı kapsayan Boğazl ar, jeop olitik ve jeokü ltürel bir köprü niteliğiyle dünyanın en önemli deniz yollarından biridir. Jeopolitik ve jeostratejik özelliğinin yanı sıra sahip oldukları askerî, siyasî, ekonomik önem de Boğazları en önemli su yollarından birisi yapmaktadır. Asya ve Avrupa’yı coğrafi olarak ayıran Türk Boğazları Karadeniz’e kıyısı bulunan devletlerin ana giriş- çıkış kapısıdır ve bu kapının güvenliği Türkiye kadar Karadeniz’e kıyıdaş devletler için de önemlidir. Bu önemleri sebebiyle dünya siyasetini etkileyen boğazlar, bölgeye egemen olmak isteyen güçlü devletlerin de dikkatini çekmektedir. 1453’de İstanbul’un fethiyle, Osmanlı İmparatorluğunun boğazlarda kurduğu hâkimiyet 19.yüzyıl’ın ilk yarısına kadar devam etmiştir. 1774 Küçük Kaynarca antlaşması ile yabancı devletlerin ticaret gemileri ilk defa bir takım kurallar çerçevesinde İstanbul Boğazından geçebilme hakkını elde etmişlerdir. 1809’da imzalanan "Kale-i Sultaniye (Çanakkale) Antlaşması”yla da Boğazların iki taraflı antlaşmalarla düzenlendiği dönem başlamıştır. 1936 yılında imzalanan Montrö Sözleşmesi ile ilke olarak "Boğazlar’dan denizden geçiş ve gidiş-geliş serbestliği” kabul edilmiştir. Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılması ile jeopolitik ve jeostratejik dengeler de değişmiş, oluşan bölgesel değişikliklerle başta ABD olmak üzere büyük devletlerin bölgeye ilgileri artmıştır.Keywords : Türk Boğazları, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye Cumhuriyeti, Lozan Boğazlar Sözleşmesi