- Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 24 Issue: 44
- KURUÇAY KAZASINDA XVIII. YÜZYIL ORTALARINDA MEYDANA GELEN ASAYİŞ SORUNLARI VE DEVLET MERKEZİNİN YAKL...
KURUÇAY KAZASINDA XVIII. YÜZYIL ORTALARINDA MEYDANA GELEN ASAYİŞ SORUNLARI VE DEVLET MERKEZİNİN YAKLAŞIMI (1 VE 3 NUMARALI ERZURUM AHKÂM DEFTERLERİNE GÖRE)
Authors : Gürsel Durmuş
Pages : 191-210
Doi:10.21550/sosbilder.1136988
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2023-01-31
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı İmparatorluğu’nda ahalinin her türlü davasına "şer’iyye mahkemeleri” adı verilen kadı mahkemeleri bakardı. Fakat bölgesel nitelikli bu mahkemelerin kararlarından memnun kalmayanların, en yüksek yönetim ve yargı organı mahiyetindeki Divanıhümayun’a müracaat etme hakları vardı. Bundan başka, herhangi bir şer’iyye mahkemesine başvurmadan doğrudan Divanıhümayun’a da gidilebilmekteydi. Buraya akseden davalar başlangıçta "mühimme defterleri” içerisinde yer alırken, sonra "şikâyet defterleri” denilen defterlere ve H 1155 / M 1742’den itibaren de "ahkâm defterleri” adı verilen ayrı bir defter serisine kaydedilmeye başlanmışlardır. Ahkâm defterleri, özellikle "şer’iyye sicilleri” adı verilen kadı mahkemeleri kayıtlarının bulunmadığı bölgelerin şehir tarihi incelemeleri bakımından ehemmiyetlidirler. Şer’iyye sicilleri mevcut olan bölgelerde ise olaylara devlet merkezinin bakış açısını yansıtmaları nedeniyle önem taşırlar. Bu çalışmada, ilgili dönemde Erzurum eyaletine bağlı olan Kuruçay kazasının XVIII. yüzyıl ortalarındaki asayiş durumu 1 ve 3 numaralı Erzurum Ahkâm Defterleri üzerinden incelenmiştir. Ayrıca, devlet merkezinin bölgeden yansıyan şikâyetlere yaklaşımı ve Divan’dan yazılan hükümlerde sunulan çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılıp sorunların nedenleri de irdelenmiştir.Keywords : Divanıhümayun, asayiş, hüküm, ahkâm defterleri, Kuruçay kazası