- Uluborlu Mesleki Bilimler Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1
- Süleymânnâme-i Kebîr'in Murg-ı Aceb Hikâyesinde Roller
Süleymânnâme-i Kebîr'in Murg-ı Aceb Hikâyesinde Roller
Authors : Kadriye Yilmaz, Havva Koç
Pages : 32-42
View : 43 | Download : 73
Publication Date : 2023-07-13
Article Type : Research Article
Abstract :15. yüzyıl sonlarında Anadolu’da yaşayan Firdevsî, ünlü Fars şairi Firdevsî-i Tûsî (ö.(ölüm)1020)’nin mahlasını almış ve buna eklenen "Türk”, "Rûmî”, "Tâvil”, "Uzun” sıfatlarıyla ondan ayrılmıştır. Kırkın üzerinde eseri bulunan Firdevsî-i Rûmî’nin bilinen en hacimlisi eseri, 81 ciltten oluşan Süleymânnâme-i Kebîr’dir. Yazar bu ciltlerde farklı sahalardaki pek çok bilgi ve hikâyeyi bir araya getirerek zengin bir veri kaynağı oluşturur. Bunlar, Süleyman peygamberin etrafında teşekkül ettiklerinden eserinin tamamını, Süleymânnâme olarak adlandırır. Bu makalede, Süleymânnâme’nin 28. cildinin 4. meclisinde yer alan kuşlarla ilgili sekiz hikâye ele alınmış ve bu hikâyelerden birisi olan "Murg-ı Aceb” kıssası analiz edilmiştir. Başta yazmanın tanıtımı ve özetine, kuşlar hakkındaki sekiz hikâyeye, kuşların lideri, yarı insan yarı kuş olan Tekvîn (Kastâgûhinûriş) ile Süleyman peygamber çerçevesinde bulunan üç hikâyeye yer verildi. İncelemede bu çerçevenin içindeki hikâyelerden biri Murg-ı Aceb hikâyesi, Greimas’ın "eyleyenler kuramı”na göre (model of actantial) tahlil edildi. Kuram, anlatılardaki şahısların altı rol (özne, nesne, yönlendiren, yardımcı, engelleyen, yararlanan) olarak tespitidir. Greimas, bir anlatıdaki rolleri önce yönlendirme, güç, iş ve takdir adını verdiği kesitlere ayırarak bulur. Greimas’ın yöntemine uygun olarak Murg-ı Aceb hikâyesinin kesitleri ortaya konmuş ve bu kesitlerdeki kahramanların rolleri analiz edilmiştir.Keywords : Firdevsî-i Rûmî, Greimas, kesitler, eyleyenler kuramı, kuş hikâyeleri, Murg-ı Aceb, Süleymânnâme