- Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 1 Issue: 2
- Hz. ALİ’NİN İKTİDAR YILLARINDA İSLÂM TOPLUMUNDA SİYASET
Hz. ALİ’NİN İKTİDAR YILLARINDA İSLÂM TOPLUMUNDA SİYASET
Authors : Adnan Demircan
Pages : 173-190
View : 13 | Download : 4
Publication Date : 2015-03-16
Article Type : Research
Abstract :Hz. Osman’ın bazı eyalet merkezlerinden gelen bir grup asi tarafından öldürülmesinden sonra halife olan Hz. Ali’nin iktidar dönemi, yoğun siyasî mücadeleyle geçti. Hz. Ali halife olduğunda İslâm toplumu kabaca üç gruba ayrılmıştı. Büyük çoğunluk Hz. Ali’ye beyʻat ederken, Hz. Osman’ın öldürülmesinden rahatsızlık duyan ikinci grupta yer alanların bir kısmı olacakları görmek için bekleme, bir kısmı da yeni halifeye tavır koyma yolunu tercih etti. Aralarında Ashâbın ileri gelenlerinden bazı kişilerin de bulunduğu üçüncü grup ise tarafsız kalmayı uygun gördü.Hz. Ali, halife olduktan sonra Hz. Osman dönemi valilerinin tümünü görevden almak gibi radikal kararlar aldı. Şam’da valilik yapan Muâviye’nin yerine gönderilen Sehl b. Huneyf görev yerine ulaşamadı. Muâviye, Hz. Ali’ye beyʻat etmeyi Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılması koşuluna bağladı.Muhaliflerin önemli bir kısmı Hz. Âişe’nin liderliği etrafında Mekke’de toplandı. Mekke grubu ile Hz. Ali arasında Basra yakınlarında meydana gelen Cemel savaşında muhalifler kesin bir yenilgiye uğradılar. Muhalefet liderlerinden Talha ve Zübeyir hayatlarını kaybetti. Ardından Sıffîn’de Hz. Ali’nin ordusuyla Muâviye’nin ordusu arasında meydana gelen savaş, Muâviye tarafının Ali tarafını Allah’ın kitabının hakemliğine davet etmesiyle son buldu. Tahkim, İslâm toplumunun içine düştüğü siyasî krizi çözmek için önerilen bir yöntem olmasına rağmen bu olaydan sonra durum daha da karışık bir hal aldı.Hz. Ali’nin tahkimi kabul etmek zorunda kalması, Haricîler denen grubun ondan ayrılmasına sebep oldu. Hz. Ali ile Haricîler arasında Nehrevân’da meydan gelen savaşta Haricîler kesin bir yenilgiye uğratıldıysa da bu savaş, onların Hz. Ali’ye duydukları kini artırdı. Nihayet Hz. Ali, Abdurrahman b. Mülcem isimli bir Haricî tarafından öldürüldü.Bütün bu siyasî mücadeleler, tartışmaların dinî alana taşınmasına da sebep oldu. Özellikle asilerin ve büyük günah işleyenlerin durumu etrafında bazı önemli görüşler ortaya çıktı. Bu makalede hem siyasî mücadelelerin önemli ayrıntıları hem de ortaya çıkan siyasî tartışmalar üzerinde durulacaktır.Keywords : Ali, Âişe, Muaviye, Cemel, Sıffîn, Haricîler, Nehrevân, mürtekib-i kebire