- Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi
- Vol: 19 Issue: 2
- JAMBIL JABAEV’İN HAYATI VE ŞİİRLERİ ÖRNEĞİNDE "KAZAKİSTAN’DA MİLLİ MÜCADELE"...
JAMBIL JABAEV’İN HAYATI VE ŞİİRLERİ ÖRNEĞİNDE "KAZAKİSTAN’DA MİLLİ MÜCADELE"
Authors : Enver Kapağan
Pages : 115-132
Doi:10.20296/tsad.80939
View : 12 | Download : 7
Publication Date : 2016-07-20
Article Type : Other
Abstract :1846 yılında dünyaya gelip 1945 yılında vefat eden Jambıl, ailesinin üç erkek çocuğunun ortancasıdır. Çocukluk ve gençlik çağları fakirlik içinde geçen şairin bu dönemlerde yaşadığı ekonomik sıkıntılar ve zor hayat koşulları şahsiyetinin oluşumuna ve eserlerinin içeriğine etki eder. Doğaçlama ilk şiirini yaklaşık 8 yaşlarında söyleyen Jambıl, bir 'akınlık' imtihanı da sayılabilecek 'aytıs'larıyla şöhreti yakalar. "Ağlatmıyor ya da güldürmüyorsa şiir değildir” diyen Jambıl, Sanatını her zaman toplum için icra eder. Topluma zulmeden zengin ve zorbaları da eleştirmekten geri kalmadığı gibi, onları her ne pahasına olursa olsun eğlendirecek bir tavırda bulunmamıştır. 1900’lü yılların başına gelindiğinde Jambıl, özellikle atışmalarda olmak üzere ezbere söylediği yiğitlik ve kahramanlık destanları konusunda rakipsiz biri olarak öne çıkar. Bu yüzden kendisi bu dönemde ‘Atışmanın Kanatlı Kuşu’ unvanı ile isimlendirilmiştir. Jambıl Jabaev ve şiiri için 1916 yılı bir dönüm noktası olur. Bunun en mühim sebebi yetmiş yıllık hayatı boyunca halkıyla birlikte karşı karşıya kaldığı Çar Hükümeti zorbalıklarının ve baskılarının zirve yapmış olmasıdır. Ancak 1924 tarihi ve sonrasında yazdığı şiirlerinde diğer tüm yazar ve şairler gibi Sovyet idaresini öven ifadeler bulunmaktadır. Devrin ağır siyasi baskısı ve sıkı kontrolü sebebiyle bir çeşit oto-sansürle şiir söyleyen şairler, asıl söylemek istediklerini dolaylı ve karmaşık ifadelerin içerisine gizleyerek anlatmaya çalışır. Şairliğinin her devresinde 'Kazak' halkını şiirinin merkezine koyan Jambıl, 'Sovyet Rusyası’ döneminde de önemli bir isim olarak kabul görür. Şiirlerinde mesaj vermek için tarihi kullanan şair, eserleriyle Kazak halkının bir asırlık sürede başından geçen tarihî ve sosyal olayların aydınlatılmasında da önemli kaynaklardandır. Öyle ki, XX. asrın önemli saz şairlerinden olan Jambıl, bu asrın 'Kazak Homeros'u olarak anılır. Bu çalışmada da Jambıl Jabaev’in halka yapılan baskılar karşısında şiiriyle nasıl karşılık verdiği ve hayatını nasıl ortaya koyduğu teması üzerinde durulacaktır.Keywords : Jambıl Jabaev, Kazak Şiiri, Kazakistan