- Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
- Cilt: 5 Sayı: 2
- 1921 Anayasası’nda Meclis Başkanlığı ve Hükûmet Sistemi Problemi Üzerine Analitik Bir İnceleme...
1921 Anayasası’nda Meclis Başkanlığı ve Hükûmet Sistemi Problemi Üzerine Analitik Bir İnceleme
Authors : Eyüp Kaan Demirkiran
Pages : 710-753
Doi:10.59933/tauhfd.1411613
View : 67 | Download : 73
Publication Date : 2023-12-30
Article Type : Research
Abstract :Hükûmet sistemleri yasama ve yürütme organları arasındaki ilişki esas alınarak açıklanmaktadır. Literatürde, dörtlü bir ayrımla, hükûmet sistemleri parlamenter, başkanlık, yarı-başkanlık ve meclis hükûmeti sistemi şeklinde sınıflandırılmaktadır. 1921 Anayasası’nın hükûmet sisteminin saf meclis hükûmeti sistemi olduğuna dair görüşler literatürde yaygın olarak yer alır. Meclis hükümeti sistemi kuvvetlerin mecliste birleştiği ve uygulaması sık görülmeyen bir hükümet sistemi şeklidir. 1921 Anayasasında meclis hükümeti sisteminin kabulü olağanüstü bir dönemde, bu dönemin ihtiyaçlarına cevap vermek için gerçekleşmiştir. Bu dönemde meclis başkanlığı makamı da önem arz etmektedir. Birinci Meclis bir devlet başkanı kabul etmemiştir. Bununla beraber 24 Nisan 1920’de yapılan seçimlerde birinci meclis başkanı ve ikinci meclis başkanı seçildiği görülmektedir. Bu çalışmada 1921 Anayasası’nda hükümet sistemi içerisinde meclis başkanlığı makamı ekseninde analitik bir inceleme yürütülmüştür. Bu çalışmada öncelikle Büyük Millet Meclisi’nin (BMM) açılışından 1921 Anayasası’nın yapımına kadarki dönem incelenmiştir. Ardından, 1921 Anayasası’nın konu hakkındaki düzenlemeleri irdelenmiştir. Bilindiği üzere 1923 yılında Cumhuriyet’in ilanı Anayasada yapılan önemli bir değişiklikle olmuştur. Bu değişikliğin 1921 Anayasası’nın hükûmet sistemi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Dolayısıyla tarihsel süreç takip edilerek açıklamalar yapılmıştır. Bu çalışmada temelde meclis zabıtları incelenmiştir. Meclis zabıtları üzerinden tartışmalar gözlemlenmiştir. Literatürdeki anayasa hukuku ve siyaset bilimine ilişkin eserler de sistematik olarak kullanılmıştır.Keywords : Büyük Millet Meclisi, meclis hükûmeti sistemi, 1921 Anayasası, hükûmet sistemleri, 1921 Anayasası’nın hükûmet sistemi