- Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi
- Vol: 4 Issue: 1
- Moğolların Unutulan Tarihine Mirza Haydar Duğlat’tan Bir Katkı: Tarih-i Reşidî
Moğolların Unutulan Tarihine Mirza Haydar Duğlat’tan Bir Katkı: Tarih-i Reşidî
Authors : Serap Taştekin
Pages : 296-322
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2019-06-26
Article Type : Research
Abstract :Normal 0 21 false false false TR JA X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"Cambria",serif; mso-ascii-font-family:Cambria; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Cambria; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-fareast-language:EN-US;} Haydar Duğlat, 1499-1551 yılları arasında yaşamış bir Moğol mirzasıdır. Babürlüler ve Sultan Said Han’a uzun yıllar hizmet veren Mirza Haydar Duğlat, Moğol hanlarının tarihlerinin unutulmaması amacıyla Tarih-i Reşidî adlı eserini yazmıştır. Farsça yazılan ve müellifi tarafından Çağatay Türkçesine çevrilen Tarih-I Reşidî, Orta Asya tarihi ve coğrafyası için önemli bir kaynaktır. Mirza Haydar'ın hayatının ve döneminin kayıtlarını içeren ikinci kısım, yazılış tarihi olarak önce gelir. Yazar bu bölümü, 1541-42'de birinci bölümün oluşturulmasına hazırlanmak amacıyla yazmıştır. Bu kısım onun doğumuyla başlar ve 2 Ağustos 1541'de yapılan bir savaşta ülkenin hakimi haline gelmesini sağlayan ikinci Keşmir istilası ile sona erer. Tarih-i Reşidi 'nin ilk kısmı ise 1544-45 yıllarında Keşmir'de yazılmıştır. Bu çalışmada; Mirza Haydar Duğlat’ın eseri incelenirken, tarihini yazarken hangi yöntemleri kullandığının, nasıl bir tarihçi olduğunun, siyasi ve ideolojik şartlarının tarihçiliğine nasıl yansıdığının üzerinde durulmuştur. Tarih-i Reşidî biçimsel olarak da incelenmiş ve yazarın dil ve anlatısı, eserinin bölümlerini nasıl oluşturduğu ve hangi bilgilere yer verdiği ortaya konulmuştur. Bulunduğu coğrafyanın kaos döneminde tarih yazımının neredeyse durduğu bir zamanda yaşanan olayları kaydeden Mirza Haydar’ın hem kendi dönemine, hem de İslamiyete geçişten itibaren atalarının çağına ışık tuttuğu sonucuna varılmıştır.Keywords : Mirza Haydar Duğlat, Tarih-i Reşidi, Orta Asya, Moğollar