- Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi
- Vol: 1 Issue: Special Issue-1
- Farklı Gelişme Dönemlerinde Buğday ve Arpanın Sekonder Kök ve Kök Uzunluğu Gelişimi
Farklı Gelişme Dönemlerinde Buğday ve Arpanın Sekonder Kök ve Kök Uzunluğu Gelişimi
Authors : Hayati AKMAN, Ali TOPAL
Pages : 823-830
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2014-03-01
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışma sera şartlarında 2011-2012 bitki yetiştirme sezonunda buğday ve arpa çeşitlerinin sapa kalkma, çiçeklenme sonu ve hasat olum dönemlerinde sekonder kök sayısı ve kök uzunluğundaki gelişimleri belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada iki ekmeklik buğday (Gerek 79 ve Konya 2002), iki makarnalık buğday (Kunduru 1149 ve Çeşit 1252) ve iki arpa (Karatay 94 ve Larende) çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Gerek 79, Kunduru 1149 ve Karatay 94 çeşitleri kuru şartlara adapte olmuş çeşitler iken, Konya 2002, Çeşit 1252 ve Larende ise sulu şartlarda yetiştirilen çeşitlerdir. Bu çalışmada 2 metre uzunluğunda ve 12 cm çapında silindirik PVC tüpler kullanılmıştır. Tüpler %70 peat ve %30 perlit karışımıyla doldurulmuş ve 15 cm sıra arası ve üzeri mesafesinde yerleştirilmiştir. Her tüpte bir bitki yetiştirilmiştir. Araştırma Tesadüfi Parselleri Deneme Desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada genotiplerin ortalama kök uzunluğu sırasıyla sapa kalkma döneminde 216.6 cm, çiçeklenme sonu dönemde 251.1 cm ve hasat olum döneminde 256.4 cm’ye kadar ulaşmıştır. Sapa kalkma döneminde arpa en uzun kök kök sistemine sahipken bunu ekmeklik buğday ve makarnalık buğday takip etmiştir. Araştırmada kuru şartlarda yetiştirilen Gerek 79, Kunduru 1149 ve Karatay 94 sulu şartlarda yetiştirilen çeşitlerden daha uzun kök sistemine sahip olurken, bu durum sapa kalkma döneminde çeşitlerin kuraklığa toleranslarında önemli bir özellik olabilir. Bir önceki gelişim dönemlerine göre, kök uzunluğu artışı makarnalık buğday genotiplerinde daha yüksek olurken, bunu ekmeklik buğday ve arpa genotipleri takip etmiştir. Hasat olum döneminde, kuru şartlarda yetiştirilen makarnalık buğday ve arpa çeşitlerinin sulu çeşitlere göre kök uzunluğu artışı daha fazla olmuştur. Sapa kalkma döneminden farklı olarak, hasat olum döneminde makarnalık buğday ekmeklik buğday ve arpadan daha uzun kök sistemine sahip olmuştur. Sapa kalkma ve Çiçeklenme sonu dönemi arasında genotiplerin ortalama sekonder kök sayısındaki artış %48.96 olmuş ve en yüksek değer %82.95 ile arpada tespit edilmiştir. Kuru şartlarda yetiştirilen genotiplerin sapa kalkma döneminde sekonder kök sayısı, ekmeklik buğday ve arpada daha yüksek olurken, hasat olum döneminde ise ekmeklik buğday ve makarnalık buğdayda daha yüksek olmuştur. Araştırma sonuçlara göre, gelişim dönemlerine bağlı olarak sekonder kök sayısı ve kök uzunluğu açısından genotipler arasında önemli farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, makarnalık buğdaylardan özellikle Kunduru 1149’un, kuru şartlarda derin köklü yeni çeşitlerin eldesi amacıyla ıslah çalışmalarında kullanılabileceği ortaya konmuştur. Arazi şartlarında ise toprakta köklerin derine ilerlemesini engelleyen taban sıkışması gibi durumların ortadan kaldırılması ile bitkiler daha derin tabakalardan su ve besin maddelerini alabilmeleri verim ve kalite açısından avantajlı olacaktır. Araştırmada bilinenin aksine, arpa köklerinin yüzlek gelişmediği, buğday kökleri kadar kök yapısına sahip olduğu ortaya konmuşturKeywords : Ekmeklik ve makarnalık buğday, arpa, gelişme dönemi, kök uzunluğu, sekonder kök sayısı