- Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi
- Issue: 71
- BİR BEKTAŞİ BABASININ TEREKESİ: HAYDAR BABA İBNİ HALİL BİN ABDULLAH
BİR BEKTAŞİ BABASININ TEREKESİ: HAYDAR BABA İBNİ HALİL BİN ABDULLAH
Authors : Zeynel Özlü
Pages : 127-146
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2014-09-30
Article Type : Research
Abstract :Tereke kayıtları, Osmanlı sosyal ve kültür tarihinin birinci el kaynaklarındandır. Bu kaynaklar,ait olduğu sosyal yapı ile ilgili ayrıntılı bilgiler vermektedir. Bu bağlamda Bektaşilere aitolan terekelerde geleneksel anlatılar dışında aile fertleri, yaşam biçimleri, giyim-kuşamları,kullandıkları mutfak ve hamam takımları, konut mefruşatları ve yaşam düzeyleri orta halli,zengin vs. gibi konularda somut veriler bulunmaktadır. Araştırmaya esas aldığımız tereke,Yeniçeri Ocağı’nda 99. Orta’da görev yapan Haydar Baba ibni Halil bin Abdullah’a aittir.Haydar Baba 1822 yılında İstanbul ile Anadolu arasında yolculuk yaparken Bolu’da menzilhanedevefat etmiştir. Haydar Baba bekârdır ve anne babası vefat etmiştir. Haydar Baba’nın,görev yaptığı 99. Orta’da Osmanlı Devleti ve ordusunun selameti için duacılık yaptığınınyanında, terekesinde bulunan 12 adet gül bahçesine ait malzemeden hareketle, onun zamanzaman ocağın bahçesinde çiçek ekip biçme işleriyle meşgul olduğu tahmin edilmektedir.Haydar Baba’nın terekesindeki en kıymetli kalem Kuran’dır. Kuran dışında kitap olarak"Selâtin-i Mutahhar” Temiz Sultanlar adlı muhtemelen Bektaşi büyüklerinin hayatlarınıanlatan bir kitap tespit edilmiştir. Haydar Baba’nın terekesinde eskiden içkiye düşkün olanlartarafından bir oturuşta içilen şişe için kullanılan "binlik” adlı bir malzeme bulunmakta olupbu malzeme, Onun zaman zaman içki içtiği ile ilgili bir izlenim uyandırmaktadır. Bununlaberaber Haydar Baba dini konularda da hassas bir kişi olarak gözükmektedir. Nitekim onunterekesinde Kuran bulunması ve vefat etmeden önce "ıskat-ı salât” adı altında bir vasiyetbırakması dinî hassasiyetlerine işaret etmektedir. Haydar Baba 760,5 kuruş 62 parelik servetiyle,kısmen orta halli, bir yaşam düzeyine sahiptir. Onun yaşadığı mekânda, saat dışındakayda değer, varlık göstergesi bir malzeme bulunmaması hatta onun pamuk veya yündenbir yatak yerine basit bir "şilte”yi yatak olarak kullanması "bir lokma bir hırka” anlayışı çerçevesindeyaşadığını göstermektedir.Keywords : Bektaşi babası, tereke, Türk kültürü, giyim, mefruşat