- Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi
- Issue: 69
- BEKTAŞİ TEKKELERİNİN GELİRLERİNE DAİR GÖZLEMLER
BEKTAŞİ TEKKELERİNİN GELİRLERİNE DAİR GÖZLEMLER
Authors : Zeynel Özlü
Pages : 15-40
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2014-04-16
Article Type : Research
Abstract :Hacı Bektaş Veli vakfı, Tanzimat dönemi öncesinde olduğu gibi sonrasında da Osmanlı devletitarafından ayrıcalıklar tanınarak desteklenmiş sekiz büyük vakıftan birisidir. 15. yüzyılsonlarından itibaren vakfa bağlı gelir kaynakları sürekli olarak artış göstermiştir. Ancak zamanlamerkez tekkenin gelirleri azalmış ve devlet tarafından verilen tahsisatın ödenmemesiveya geciktirilmesinden dolayı dergâha gelen misafirlerin ihtiyaçları karşılanamamış bunedenle de dergâh yöneticileri Osmanlı yöneticilerinden yardım talep etmiştir. Merkez tekkeninbelli başlı gelir kaynakları vakıflar, sadaka, adak ve hediyeler; devlet tarafından yapılanmutat olan ve olmayan yardımlar, devletten izin alınarak her yıl dergâh adına 5–10 kişininmuhtelif vilayetlerden topladığı yardımlar gibi kalemlerden oluşmaktadır. Bunların yanındaHacı Bektaş Veli vakfına ait arazilere vergi muafiyeti tanınması, dergâha odun vb. malzemeyardımı yapan yerleşim birimlerinin devlet tarafından muhtelif vergilerden muaf tutulmasıgibi tutumlar, tekkenin uzun zaman ayakta kalmasını sağlamıştır. Merkez tekkeye devlettarafından yapılan mutat sübvansiyonlar arasında, "taamiye” adı altında yapılan ödemelerve merkez tekke şeyhine her yıl "hırka bedeli” olarak ödenen paralar göze çarpmaktadır.Merkeze bağlı olarak Anadolu, Balkanlar ve Afrika’nın muhtelif yerlerinde kurulan tekkelerinde muhtelif gelir kaynakları bulunmaktadır. Bu çerçevede devlet tarafından, genelde, bu tekkelere yakın alanlarda bulunan mukataalardan -Filibe, Şumnu, İnöz, Ahyolu, Gümülcüne ve Erzurum mukataaları gibi- sübvansiyonlar yapılmıştır. Bunun dışında panayırlardan elde edilen harçlar, tekkelere yapılan mutat olmayan bağışlar, dergâh mensuplarının dergâh adınayaptıkları ticari ve tarımsal faaliyetler de tekkelerin önemli gelir kalemleri arasında gözükmektedir.Keywords : Hacı Bektaş Veli, zaviye, sadaka, adak, erzak, at yetiştiriciliği