- Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi
- Vol: 21 Issue: 2
- An Iranian Intellectual in Istanbul: Mirza Malkum Khan and Reform Proposals for the Ottoman Arabic A...
An Iranian Intellectual in Istanbul: Mirza Malkum Khan and Reform Proposals for the Ottoman Arabic Alphabet
Authors : Özhan Kapici
Pages : 311-350
Doi:10.32449/egetdid.1000629
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-24
Article Type : Research
Abstract :Tanzîmat döneminde (1839-1876) İstanbul, farklı ülkelerden Müslüman entelektülleri çeken bir merkez hâline geldi. Bunlar arasında, 1860’larda Arap alfabesinin ıslâhı üzerine bir tartışma başlatacak olan Mirza Malkum Han ve Mirza Fethali Ahundzâde de vardır. Malkum ve Ahundzâde Osmanlı payitahtını bütün Müslüman dünyanın merkezi olarak görüyorlar, bu nedenle böylesine radikal ve hayatî bir reform başlatmak için en ideal yer olarak telakki ediyorlardı. Mirza Ahundzâde ve Mirza Malkum Han, Osmanlı ve İran kamuoyununun dikkatini eş zamanlı olarak kaçınılmaz bir alfabe ıslahı çekmeyi amaçladılar ve sonuncusu, reform projesininin uygulanmasını sultanın beratı yoluyla meşrûlaştırmayı denedi. Ermeni kökenli bir İranlı entelektüel olarak Malkum Han, reform projesini Bâbıâli’ye kabul ettirmek için İstanbul’da, bu makalede analiz edileceği üzere geniş bir siyasî ağ oluşturdu. Bu makale Malkum Han’ın İstanbul’daki siyasî faaliyetlerini, Osmanlı Devleti’ne sunulmuş ilk somut alfabe ıslahı projesi etrafında, Osmanlı arşiv belgelerinin ışığında tetkik etmeyi amaçlamaktadır.Keywords : Arap Alfabesi, Osmanlı yazısı, Mirza Fethali Ahundzâde, Mirza Malkum Han, Tanzîmât