- Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi
- Vol: 21 Issue: 1
- Kazak Cedidciliğinin Doğuşu ve Bozkır Vilayeti Gazetesi
Kazak Cedidciliğinin Doğuşu ve Bozkır Vilayeti Gazetesi
Authors : Mehmet Erkan Killioğlu
Pages : 35-58
Doi:10.32449/egetdid.868704
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2021-06-18
Article Type : Research
Abstract :Reform ve milli hareketler, öncelikle de Ceditçilik, Orta Asya ve Rusya Müslümanlarının yakın dönem tarihinin incelenmesinde ve anlaşılmasında önemli bir konu başlığıdır. Tarihçiler Rusya Müslümanları içinde ilk kez Tatarlarda ortaya çıkan reform hareketinin köklerini ve nedenlerini genellikle Tatarların Buhara Medreselerindeki eğitimcilerinin tutuculuğuna karşı ortaya çıkan bir tepki olarak yorumlarlar. Yine Ceditçilikte bu olay kapsamında incelenir. Bununla birlikte reform hareketi Orta Asya’daki Rus yayılmacılığı ve işgaline karşı ortaya çıkan bir tepki olarak da tarif edilir. Bu işgal Müslümanların kendi zayıflıkları ve eksiklikleri ile yüzleşmelerine sebep olmuş ve mevcut yapı ile daha fazla gidilemeyeceğinin, bir reforma gidilmesinin mecburiyetini ortaya koymuştur. İlk başlarda Ruslar ve Rus Çarlığı bu reform sürecine dâhil edilmemiş ve dışarıda bırakılmıştır. Bu durumun üstesinden gelmek içinde Rus Çarlığı Çarlık Rusya’sı Müslümanlarının reform ve değişim adına önemli gördükleri iki konuya müdahil olmuştur. Bunlardan ilki eğitim konusudur. Diğeri ise basın-yayın konusudur. Basın-yayın yolu ile Çarlık Rusya’sı Müslümanları arasında ortaya çıkan yenileşme-modernleşme çabalarını sekteye uğratmak için Rusya bölge valiliklerinde gazete çıkarılmasına izin vermiş, bu yolla da yerli halka olan irtibatını güçlendirmeye çalışmıştır. Bu kapsamda Orta Asya bölgesinde Türkistan Vilayeti’nin Gazetesi çıkarılırken Kazak Bozkırı’nda bunun yansıması Bozkır Vilayeti’nin Gazetesi olmuştur.Keywords : Bozkır Vilayeti Gazetesi, Türkistan Vilayetinin Gazetesi, İsmail Gaspıralı, Tercüman, Ceditçilik