- Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi
- Vol: 19 Issue: 2
- DEDE KORKUT KİTABI HAKKINDA İRAN’DA YAYIMLANAN ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
DEDE KORKUT KİTABI HAKKINDA İRAN’DA YAYIMLANAN ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Authors : Fazıl Özdamar
Pages : 403-419
Doi:10.32449/egetdid.641914
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2019-12-20
Article Type : Research
Abstract :Barındırdığı Türk nüfusu ve kültürü bakımından tarihte olduğu gibi günümüzde de Türk Dünyası’nın önemli bölgelerinden biri olan İran, son yüzyılda çeşitli siyasi değişimlerin yaşandığı bir bölge olmuştur. Bu siyasi değişimler, İran’da yaşayan diğer halklarda olduğu gibi Türkleri de sosyal, siyasi, kültürel, dinî vb. birçok alanda etkilemiştir. Bunların sonucunda Türkçe eğitim ve öğretim ile Türkçe yayın ve kültürel faaliyetler gibi alanlarda da yasaklar yaşanmasına sebep olmuştur. 1979 yılında yapılan İran İslam Devrimi ile bu yasakların bir kısmı kaldırılmıştır. Özellikle Türkçe yayın yasağının denetimli olarak serbest bırakılması sonucunda söz konusu tarihten günümüze kadar diğer pek çok eser yanında Dede Korkut Kitabı hakkında birçok Türkçe kitap ve dergi yayımlanmış ve yayımlanmaya devam etmektedir. Ancak ilk yıllarda Türklere verilen bu kültürel hak ve yayın serbestliği, günümüzde yerini yeniden kısmî yasaklara bırakmıştır. Türk Dünyası’nda önemli destan metinlerini içeren Dede Korkut Kitabı ile ilgili yayınlar, İran’da HŞ 1355 (M 1976) yılında Farsça çeviriler ile yapılmaya başlanmıştır. 1979 İran İslam Devrimi’nden sonra, daha önce var olan yasağın denetimli olarak kaldırılması ile söz konusu kitap hakkında yapılan çalışmalar artmış ve günümüze doğru her geçen yıl artmış ve çoğunluğu Türkçe olan birçok inceleme ve çeviri çalışmaları ile söz konusu kitaptaki anlatmaların çeşitli türlerde yeniden yaratıldığı çalışmalar yayımlanmıştır. Bu makalede; Dede Korkut Kitabı hakkında İran’da özgün olarak yapılan metin çalışmaları, inceleme çalışmalar ve yeniden yaratılan metinler ile söz konusu kitap hakkında diğer ülkelerde yayımlanmış kitapların çevirileri ve aktarmaları üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Makalede ilk olarak incelemeye dâhil edilecek çalışmaların hangi yıllarda başladığı ve arttığı; hangi dillerde, şehirlerde ve tarihlerde yayımlandığı ve hangi yönleri ile inceleme konusu edildiği tartışılmıştır. Ardından Dede Korkut adı ile yapılan ilk kültürel faaliyet, yayımlanan ilk dergi ve yayınlanan ilk filmler kısaca tanıtılmış ve "Dede Korkut Kitabı’nın Tanıtımı ve Öğretimi Kursları” hakkında bilgi verilmiştir.Keywords : Dede Korkut Kitabı, İran Türkleri, İran, Türkçe Yayım, Farsça Yayım