- Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi
- Vol: 16 Issue: 2
- Âşık Edebiyatında Mekânın Şiir Yaratımına Etkisi -Tebriz’de Derlenen Âşık Abbas ve Han Çoban Redifli...
Âşık Edebiyatında Mekânın Şiir Yaratımına Etkisi -Tebriz’de Derlenen Âşık Abbas ve Han Çoban Redifli Şiirler Örneğinde-
Authors : Fazıl Özdamar
Pages : 124-132
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2016-01-01
Article Type : Research
Abstract :Türk Dünyası’nda önemli Türk nüfusunu barındıran ülkelerden biri İran’dır. Yüzyıllar boyunca çeşitli Türk devletlerine ev sahipliği yapan bu ülke sınırları içerisinde yaşayan Türkler, günümüzde varlıklarını hâlâ devam ettirmektedirler. Dil başta olmak üzere kültürün tüm unsurlarını yaşatan İran Türkleri, belli başlı dönemlerdeki yasaklarla yazıyı kullanamamışlardır. Bu durum, sözlü kültürün canlı kalmasını sağlamıştır ki bu kültürün devam etmesinde ise âşıkların rolü oldukça büyüktür. Toy adı verilen tüm şölenlerde hem şiir okuyan hem destan ya da halk hikâyesi anlatan âşıklar, kültür unsurlarının günümüze taşınmasını sağlamışlardır. Bu hikâyelerdeki kahramanların maceraları ya da hikâyelerin olay örgüsü, dinleyicileri olduğu gibi hikâye anlatıcısı olan âşıkları da etkilemektedir. Bu etki, yaratıcının hikâyelerdeki bir kahraman ile ilgili mekâna varmasıyla yoğunlaşır ve bu yoğunluk, şiir yaratımının çıkış noktası olur. İncelemede Tebriz âşık muhitine bağlı iki âşığın, "Şah Abbas ile Gülgez” ve "Han Çoban ile Sara” adlı hikâyelerdeki kahramanlarla ilgili mekânlara vardıklarında yarattıkları şiirlerin yaratım sebeplerini ve bu şiirlerin adı geçen hikâyeler ile ilişkilerini mekân ve yaratım bağlamında inceleyecek ve mekânın hangi şartlarda sanatsal bir yaratıma dönüştüğünü ele alacağızKeywords : ran Türkleri, Tebriz Âşıklık Geleneği, Ilhıcılı Âşık Yedullah Eyvezpur, Tebrizli Âşık Ersalan Zarîi, Tufarganlı Âşık Abbas Hikâyesi, Han Çoban ile Sara Hikâyesi, yaratım