- Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
- Issue: 40
- Gyula Mészáros’un 1908 Yılı Raporuna Göre Çuvaşlar Üzerine Tespitler (Findings on Chuvashes with Reg...
Gyula Mészáros’un 1908 Yılı Raporuna Göre Çuvaşlar Üzerine Tespitler (Findings on Chuvashes with Regards to the Year 1908 Report of Gyula Mészáros)
Authors : Bülent Bayram
Pages : 21-35
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2015-12-15
Article Type : Research
Abstract :İdil-Ural bölgesinin batısında yaşayan Çuvaşlar özellikle dilleri ve dinleri ile bilim adamlarının ilgisini en fazla çeken Türk boylarındandır. Batı’da özellikle de Macar Türkolojisinde Çuvaşlara yönelik çalışmaların yoğunluğu dikkat çekmektedir. Bunun bir neticesi olarak dil, edebiyat, folklor, tarih, müzik gibi sosyal bilimlerin farklı alanlarında çalışan Macar bilim adamları Çuvaşlarla ilgili çok sayıda yayın yapmışlardır. Bu bilim adamları arasında yer alan Gyula Mészáros’un Çuvaşlarla ilgili yaptığı derlemeler dikkat çekmektedir. Günümüze kadar yapılan birçok çalışmanın ana kaynakları arasında onun yaptığı çalışmalar özel bir yer tutar. Çuvaş folklorunun her alanına ait çok sayıda malzeme, araştırmacı tarafından yayımlanmıştır. Yirminci yüzyılın başında İdil-Ural bölgesinde Tatarlardan ve özellikle Çuvaşlardan önemli malzemeler derleyen bu bilim adamının eserleri halk bilimi, dil, dinler tarihi, halk edebiyatı alanlarında temel malzemeleri teşkil etmektedir. Döneminin alan araştırması metotlarını mükemmel bir şekilde kullanarak çok sayıda metni derleyen ve bunları iki cilt hâlinde yayımlayan Mészáros, derlemelerini yayımlamadan önce alan araştırması tecrübesini aktardığı raporunu Macar Bilimler Akademisinde okumuş ve bu raporu yayımlamıştır. Daha sonra Rusya’da da yayımlanacak olan rapor en az derlediği metinler kadar önemli başka bilgileri içermektedir. Onun derlediği metinlerin ve günümüze kadar başka bilim adamlarının derleyip yayımladığı metinlerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek önemli açıklamalar bu raporda yer bulmuştur. Bu makalede adı geçen rapor dönemin bazı kaynaklarına da atıfta bulunularak değerlendirilmiştir. Chuvashes living in the west of Idil-Ural Region are Turkic ethnic groups who attract attention of researchers by particularly their language and religion. The intensity of studies on Chuvashes in the west and especially in Hungarian Turcology is striking. As a result of this, Hungarian researchers working on different branches of social sciences such as language, literature, folklore, history and music, have a great deal of publications on Chuvashes. At this point, Gyula Mészáros, who is one of those researchers and his collections on Chuvashes are remarkable. His studies have a special place as main references in studies carried out up to the present. Many materials belonging to all parts of Chuvash folklore have been published by the researcher. The works of that researcher, who compiled many important materials belonging to Tatars living in Idil-Ural Region and especially to Chuvashes, at the beginning of the twentieth century, constitute the main materials in folklore, language, history of religions and folk literature. Mészáros, who compiled many texts of the period by using the field study techniques of the period perfectly and published them in the form of two volumes, had announced his report in which he reflected his field study experience to the Hungarian Academy of Sciences and had published that report before he published his collections. The report to be published in Russia later, includes other information at least as important as the texts he compiled. The report in question has crucial explanations that could be used in analyzing the texts he compiled and in the texts compiled and published by other researchers up to the present. The report mentioned in this study has been analyzed also by referring to some of the resources of the period.Keywords : Çuvaş, Macar Çuvaş araştırmaları, Çuvaş folkloru, Gyula Mészáros, Hungarian Chuvash researches, Chuvash folklore, Çuvaş dini (Chuvash, Chuvash religion)