- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Cilt: 63 Sayı: 2
- Modern Metin Tenkidi ve Tesisi Usulünün Türkiye\'ye Girişi
Modern Metin Tenkidi ve Tesisi Usulünün Türkiye\'ye Girişi
Authors : Ahmet Emin Saraç
Pages : 93-113
Doi:10.26650/TUDED2023-114076
View : 9 | Download : 10
Publication Date : 2023-12-27
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede ele alınan konu, modern metin tenkidi usulünün Türkiye\'ye girişidir. Daha önce doğrudan incelenmemiş bu konuda söylenegelenler Hellmut Ritter ve Ahmed Ateş\'ten önce Türkiye’de metin tenkidine dair ciddi bir çalışma olmadığı yönündedir. Bu makalede esas olarak Türkiye\'de İkinci Meşrutiyet\'ten (1908) sonra başlayan tenkitli metin neşri faaliyetinin 1941\'e kadarki serencamı ele alınmıştır. Bununla beraber söz konusu dönemi tarihî zeminine oturtabilmek için öncesi ve sonrasına da kısaca temas edilmiştir. Makale boyunca gösterilen eserlerden anlaşılmaktadır ki 1940\'lı yıllara gelmeden önce Türkiye\'de tenkitli metin neşrine dair önemli bir külliyat oluşmuş durumdaydı. Bunun en önemli âmili 19. asrın son çeyreğinden itibaren artmakta olan milliyetçilik cereyanıydı. Avrupa\'yı takip eden âlimler kendi milletlerinin medeniyet bakımından Avrupalı milletlerle boy ölçüşebilecek bir seviyede olduğunu göstermek maksadıyla Türk kültürüne ait eski eserlerin neşrine özel bir önem vermekteydi. Tenkitli neşrin memlekete girip yayılmasında 1909 ila 1931 yıllarında faaliyet gösteren Tarih-i Osmani Encümeni’nin büyük tesiri vardır. 1910’lu yıllarda Türkoloji sahasında parlayan Fuad Köprülü, modern ilim anlayışının ülkeye tanıtılması ve yerleşmesinde büyük pay sahibi olduğu gibi metin tenkidinin öneminin kavranması noktasında da önemli hizmetler görmüştür. Bilhassa kuruluşundan (1924) 1939’a kadar başında bulunduğu Türkiyat Enstitüsü’nde çok faydalı işler yapmıştır. Tenkitli metin hazırlamak konusunda dönemin en fazla öne çıkan ismi Kilisli Rifat Bilge’dir. Ondan sonra İbnülemin Mahmud Kemal İnal hatırlanması gereken bir isimdir.Keywords : Metin tenkidi, tenkitli metin, edisyon kritik, filoloji, Türkoloji