Dede Korkut Kitabı’nda Geçen balkı- Fiili Üzerine
Authors : Şahin Yildiz
Pages : 87-95
Doi:10.26650/TUDED2023-1195923
View : 75 | Download : 195
Publication Date : 2023-06-26
Article Type : Research Article
Abstract :Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan Dede Korkut Kitabı, bulunduğu günden itibaren ilgi odağında kalmayı başarmış eserlerden biridir. Oğuzlar hakkında önemli bilgiler içeren eserden doğru bir şekilde yararlanmak adına, eserle ilgili azımsanmayacak sayıda okuma ve anlamlandırma denemeleri yapılmıştır. Eserdeki kelimelerin etimolojisi bu bağlamda ilgi çekmiş ve birçok çalışmaya kaynaklık etmiştir. Bu çalışmada, Dede Korkut Kitabı’nda D207/2’de geçen balkı- ‘parlamak’ fiili ele alınacaktır. Dede Korkut Kitabı’nın Günbed yazmasında balġı- ve balġuolarak da geçen fiilin kökeni ile ilgili kaynaklarda fikir birliği olmadığı görülmüştür. Birçok etimoloji sözlüğünde ele alınmayan kelime, Tietze’nin ve Nişanyan’ın sözlüklerinde ele alınmıştır. balkı- fiili ile ilgili ilk isabetli görüşler Tietze tarafından ortaya atılmıştır. Tietze, kelimeyi Arapça kökenli bark ‘şimşek’ kelimesiyle ilişkilendirmiş ve +ı- isimden fiil yapım eki ile barkı- ˃ balkı- şeklinde geliştiğini ileri sürmüştür. Bu çalışmada kelimenin ilk geçtiği metinlerden günümüz Anadolu ağızlarına kadar şekilsel ve anlamsal serüveni verilmiş ve Tietze’nin etimolojisinin düzeltilmeye muhtaç olduğu kanıtlarıyla birlikte ortaya konmaya çalışılmıştır. Böylece kelimenin Tietze’nin belirttiği gibi Türkçede bark ˃ barkı- ˃ balkı- olarak gelişmediği, yer aldığı en eski Türkçe metinlerde balk olarak geçmesi dolayısıyla balk ˃ balkı- ˃ barkı- olarak gelişmiş olduğu görüşü ortaya konulmuştur.Keywords : Dede Korkut Kitabı, berk, balkı-, barkı-, etimoloji