- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Vol: 62 Issue: 2
- Her Şey Değişirken: Şeyh Mehmed Raşid Efendi ve "Sırf Türkçe" Mevlidi
Her Şey Değişirken: Şeyh Mehmed Raşid Efendi ve "Sırf Türkçe" Mevlidi
Authors : Abdullah Uğur, Ensar Karagöz
Pages : 683-707
Doi:10.26650/TUDED2022-1181690
View : 12 | Download : 5
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı’nın son dönemleri ile Cumhuriyet’in ilk yıllarına tanıklık eden Raşid Efendi (ö. 1945) hem kurra hafız hem şeyh hem de bir dilci idi. Eyüp’te bulunan Sertarikzâde Tekkesi’nin şeyhliğini ifa ettiği gibi, birinci Türk Dili Kurultayı’na da aza olarak katılmıştı. Oldukça velut bir yazar olan Raşid Efendi’nin geleneği takip ederek telif ettiği eserler olmakla birlikte dil devriminden sonra ortaya koyduğu ve kendisinin de özellikle vurguladığı şekliyle "sırf Türkçe” kaleme alınmış eserleri de vardır. Bu eserler içerisinde, Raşid Efendi’nin mevlid kelimesini kullanmamak gayesiyle Türkçe Doğum diye tesmiye ettiği bir mevlidi bulunmaktadır. 11’li hece ölçüsü ile beyit esaslı kaleme alınan bu manzum metinde Raşid Efendi dönemin dil anlayışına uygun olarak hiçbir Arapça ve Farsça kelimeye yer vermediğini iddia eder. Hatta peygamberlerin isimlerini dahi Türkçe olmadıkları için anmaz. Bütün bu yeni ve değişik özelliklerine rağmen Raşid Efendi’nin mevlidi, uzun soluklu mevlit geleneğimizin bir parçasıdır. Bu makalemizde Raşid Efendi’nin kısaca biyografisine değinilerek, bugün müellif hattı tek nüshası bilinen Türkçe Doğum adlı mevlid tanıtılacak, eserin mevlid geleneği ile bağı ve eserde kullanılan Öztürkçe kelimeler üzerinde durulacaktır.Keywords : Mevlid, Dil Devrimi, Öztürkçe, Şeyh Raşid Efendi, Süleyman Çelebi, Mawlid, Alphabet Reform, pure Turkish, Rashid Efendi