Vesîletü’n-Necât’ta Cinaslı Kullanımlar
Authors : Bekir Belenkuyu
Pages : 583-604
Doi:10.26650/TUDED2022-1176986
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Türk kültür ve yaşayışındaki önemli metinlerden biri olan Vesîletü’n-necât yazıldığı tarihten itibaren geniş bir etki sahasına sahip olmuştur. Hz. Muhammed’in hayatından önemli kesitleri ele alan muhtevasının kıymetli oluşuyla birlikte üslup bakımından da dikkati çeker. Vesîletü’n-necât’ın üslubunu ele alan pek çok kaynak bu eserin üslubundaki en belirgin unsurlardan birinin cinaslar olduğunu belirtir. Esas olarak yazılış ve söylenişleri aynı olduğu halde anlamları farklı kelimelerle kurulan cinaslar Türk halk edebiyatında ve klasik Osmanlı şiirinde sıklıkla kullanılmıştır. Söz sanatlarından biri olarak ele alınan cinas Arap harfleri göz önünde bulundurularak değerlendirilir. Dört benzerlik yönünün nazara alındığı cinas, harflerin tam uyumu veya ihtilafına göre tasnif edilir. Bu yazıda öncelikle cinas hakkında genel bir çerçeve çizilmiş ve her bir cinasın yerini tam olarak tespit edebilmek için bir cinas şeması çıkarılmıştır. Bundan sonra kaynaklardaki tasnif çerçevesinde Vesîletü’n-necât’ın cinaslı kullanımları ele alınmıştır. Her bir cinas türü kısaca izah edilmiş ve metne olan katkısına değinilmiştir. Vesîletü’n-necât’taki örnekler de ilgili başlık altında, içinde geçtiği beyitlerle birlikte yazılmıştır. Ayrıca tespit edilen cinaslı kullanımların edebî açıdan değerine de değinilmiştir. Bu sayede Vesîletü’n-necât’taki cinaslı kullanımların kaynakların belirttiği gibi nitelikli olup olmadığı ortaya koyulmaya çalışılmıştır.Keywords : Vesîletü’n-necât, Mevlid, Süleyman Çelebi, Cinas, Ahenk