- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Vol: 61 Issue: 2
- Ezelî Bir Antlaşma: Belleğin Kış Uykusu Romanındaki Şeytan İmgesi Üzerine Psikanalitik Bir İnceleme...
Ezelî Bir Antlaşma: Belleğin Kış Uykusu Romanındaki Şeytan İmgesi Üzerine Psikanalitik Bir İnceleme
Authors : Seda Çetin
Pages : 585-606
Doi:10.26650/TUDED2021-901200
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-30
Article Type : Research
Abstract :Tüm kültür ve dinlerde kendine yer bulmuş bir kavram olan şeytan, tüm insanlığın belleğinde ortak olan bazı özelliklere sahiptir. Kutsal metinlerde şeytanın hem Tanrı hem de çeşitli insanlarla yaptığı antlaşmalar dikkati çeker. Bir tür alışveriş sayılabilecek bu antlaşma örneklerine kurmaca eserlerde rastlamak mümkündür. Mehmet Eroğlu’nun Belleğin Kış Uykusu’nda bir roman kişisine dönüştürülmüş olan şeytan ile Praglı Öğrenci’de sinema karakteri olarak bir kalıp hâlinde yüzlerce yıldır tekrar eden ‘şeytanla antlaşma motifi’nin yansıdığı eserlerdendir. Şeytan imgesinin sözü edilen kurmaca eserlerde ortaya çıkma nedenleri üzerinde durmak bu eserlerin vermek istedikleri mesajları alabilmek için önemlidir. Bu imgenin çözümlenmesi ise kolektif bilinçdışı, arketip, yabancılaşma, öteki, Sembolik, ‘ayna evresi’ id-ego-süperego, kendilik gibi psikanalizin önemli kavramlarını göz önünde tutmakla mümkündür. Merkezine söz konusu romanı alan bu çalışma, romandaki şeytan imgesinin daha iyi anlaşılabilmesi için Baudrillard’ın Tüketim Toplumu’ndaki Praglı Öğrenci ile ilgili yorumundan destek almaktadır. Belleğin Kış Uykusu’nu yorumlamada Praglı Öğrenci’den destek alınmasının en önemli sebebi iki kurgusal eserin ‘şeytanla antlaşma’yı ele alması ve söz konusu antlaşmanın insan karakterlerin kişilikleri üzerinde benzer sonuçlar meydana getirmiş olmasıdır. Birinin metaforik diğerinin gerçek anlamıyla ifade ettiği bu sonuçlar, karşılaştırmalı olarak ele alındığında birbirlerini açımlama görevini de üstlenmiş olmaktadırlar. Bu sayede şeytan imgesinin söz konusu eserlere katkısının ne olduğu, neden bu eserlerde ortaya çıktığı sorularının cevapları karşılaştırmalı olarak psikanalitik bir okuma çerçevesinde yanıtlanmaya çalışılmıştır. Karşılaştırmalı incelemeler neticesinde, Belleğin Kış Uykusu’nda ‘şeytanla antlaşma’ izleğinin, her iki eserdeki örtük ve açık ‘ayna imgesi’ göndermeleriyle ciddi bir kendilik sorununun habercisi olduğu görülmüştür.Keywords : Şeytan, Belleğin Kış Uykusu, ayna evresi, arketip, psikanaliz