- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Vol: 60 Issue: 2
- Mukayeseli Türkçe ve Fransızca Durûb-ı Emsâl’deki Türk Atasözleri
Mukayeseli Türkçe ve Fransızca Durûb-ı Emsâl’deki Türk Atasözleri
Authors : Ebubekir Eraslan
Pages : 539-559
Doi:10.26650/TUDED2020-0054
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2020-12-28
Article Type : Research
Abstract :Bir ulusun geçmişten günümüze kadar tecrübe ettiklerini içinde barındıran atasözleri, Orhun yazıtlarından beri Türk yazı dilinde kullanılmaktadır. Atasözlerimizi derleyen ilk araştırmacı olan Kaşgarlı Mahmut’tan, XIX. yüzyıla kadar yazarların atasözlerini eserlerinde kullandığı görülmektedir. Tanzimat’la birlikte başlayan yenileşme ve değişme hareketleri kapsamında, atasözlerinin başlı başına derlendiği eserler kaleme alınmıştır. Şinasi’yle başlayan atasözlerini bir araya getirme faaliyetleri, İmparatorluğun son zamanlarına doğru aydın kesim arasında geniş bir karşılık bulmuştur. Bu karşılığa istinaden Türk atasözlerinin derlendiği yeni kitapların ortaya çıkmasıyla birlikte, Türk ve Fransız atasözlerinin aynı kitapta yer aldığı derlemelerin de yazıldığı görülmüştür. Üstelik XIX. asır ve XX. asrın başlarında yapılan Fransızca-Türkçe, Türkçe-Fransızca atasözleri derlemeleri, diğer Batı dillerinden Türkçeye veya Türkçeden Batı dillerine yapılmamıştır.Türk ve Fransız atasözleri derlemelerinin 1928’den evvelki üçüncü ve son eseri Mukayeseli Türkçe ve Fransızca Durûb-ı Emsâl olmuştur. Galatasaray Lisesi öğretmeni olan İzzet Hamid’in yazdığı bu eser, üç eserin arasında en hacimlisi ve en bol örneklisi olanıdır. Eserde toplamda 332 Türk atasözü yer almaktadır. Yazarın kişisel tercihlerine göre derlenen bu atasözü kitabı, hem iki dilli bir atasözü derlemesidir hem de Türk atasözleri derlemeleri içerisinde sahip olduğu özelliklerle farklı bir yerdedir.Keywords : Atasözü, Türkçe, Fransızca, İzzet Hamid, iki dillilik