- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Vol: 59 Issue: 1
- Divan Şairlerinin Çevreye Dair Görüşleri (15. Yüzyıl)
Divan Şairlerinin Çevreye Dair Görüşleri (15. Yüzyıl)
Authors : Mehmet Fatih Çavuş
Pages : 27-65
Doi:10.26650/TUDED2019-0006
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2019-06-29
Article Type : Research
Abstract :Şairlerin içinde bulunduğu çevreden ayrı düşünülemeyeceği, sanatkâr ile çeşitli çevreler arasında birtakım ilişkilerin kurulduğu ve bu durumun eserlerde bazı yansımalara neden olduğu bilinen bir gerçektir. Üstelik bu ilişkiler divan edebiyatında daha sıkı ve değişik şekillerde görülebilmektedir. Diğer taraftan divan şairleri, şiirleri aracılığıyla çevreye dair tespit ve değerlendirmeler de yapmışlardır. Ancak Harun Tolasa’nın da ifadesiyle şairlerin çevreyle kurduğu bu ilişki sanata dayalı bir ilişkidir. Şairlerin bu değerlendirmeleri, çevreye dair birtakım bilgiler edinmemizi sağlarken aynı zamanda çevrenin şaire dönük beğeni ve eleştirilerinin tespiti, şairlerin kendi sanatçı kişilik özelliklerinin belirlenmesi, bir sanatçının çağını/çevresini eleştirmesi ve çağdaşları üzerindeki tesirinin ortaya konması, edebiyat tarihine malzeme sağlaması bakımından önem arz etmektedir. Ancak çevrenin şiir ve şaire bakışı hakkındaki değerlendirmeler, yine şairin gördükleri ya da düşündükleriyle sınırlıdır. XV. yüzyıl şairleri de kendi sosyal ve kültürel çevrelerine dair gerek şikâyet ve yakınma, gerek memnuniyet ve şükran gayesiyle oluşturdukları ifadelere kaside, gazel ve mesnevi vb. türü eserlerde yer vermişlerdir. Çalışmamızda şairlerin bu ifadelerinden yola çıkarak XV. yüzyılda şiir ve şair çevresinin genel görünümü ortaya çıkarılmış; bu çevreyi oluşturan kişi ve tiplerin özelliklerine, çevrenin şaire ve şiire bakışına, hedef kitleye, diğer sanatkârlara, şairin çevre üzerindeki etkilerine ve okuyucudan beklentilerine değinilmiştirKeywords : Divan Şiiri, 15. Yüzyıl Klasik Türk Şiiri, Çevre, Eleştiri, Edebî Çevre