- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Vol: 44 Issue: 44
- İSTANBUL'DA BİR SENE BİRİNCİ AY TANDIRBAŞI ADLI KİTAPTA YER ALAN MASALIN PERFORMANS TEORİYE GÖRE İNC...
İSTANBUL'DA BİR SENE BİRİNCİ AY TANDIRBAŞI ADLI KİTAPTA YER ALAN MASALIN PERFORMANS TEORİYE GÖRE İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR DENEME
Authors : Ferhat Aslan
Pages : 83-140
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2012-09-24
Article Type : Other
Abstract :Bu çalışmada, İstanbul üzerine eserler kaleme alan Çaylak lakaplı Mehmed Tevfîk’in (1843–1893), H 1299, (M 1882–1883) İstanbul’da Bir Sene Birinci Ay Tandırbaşı adlı kitapta yer alan masal metni incelenecektir. Çalışmanın amacı; Mehmed Tevfik'in derlediğini belirttiği, Türk folklor tarihindeki ilk masal derlemeleri arasında yer alabilecek bu metnin, masal araştırmalarımızdaki önemini vurgulamaktır. Mehmed Tevfik İstanbul folkloru bakımından oldukça önemli bir kaynak niteliği taşıyan eserinde yer verdiği masalı sözlü bir kaynaktan dinleyerek kaleme aldığını ifade etmektedir. İncelenecek masal, dil ve üslup bakımından yazılı kültür ortamında, yazılı bir eser olarak meydana getirilmiştir. Ancak Mehmed Tevfik, sözlü bir anlatıyı yazıya aktarmakla birlikte masalın; derleyicisi, icracısı, dinleyici kitlesi, icra ortamı, icracı ve dinleyici ilişkisi hakkında da çok önemli bilgiler vermiştir. Bu sebeple çalışmamızda masal metni, icra bağlamıyla birlikte derlenen sözlü verimlerin inceleme yöntemlerinden biri olan; metin, sözel doku ve bağlamın folkloru şekillendiren unsurlar olduğunu savunan performans teoriye göre incelecektir. Söz konusu masal, performans teorinin ilkelerine uygun olarak; kişisel boyut (anlatıcı/icracı), sosyal boyut (dinleyici/izleyici) ve sözel boyutu (anlatılan/metin) başlıkları altında irdelenirken; masaldan hareketle eski İstanbul halk kültürü hakkında da bazı tespitlerde bulunulacaktır.Keywords : İstanbul Folkloru, (Çaylak) Mehmed Tevfik, Masal, Derleyici, Performans Teori