- Türk Coğrafya Dergisi
- Issue: 73
- Türkiye’de otomotiv sanayisinin kuruluş ve işleyişinde etkili olan faktörler
Türkiye’de otomotiv sanayisinin kuruluş ve işleyişinde etkili olan faktörler
Authors : Adem Yulu, Hüsniye Doldur
Pages : 17-28
Doi:10.17211/tcd.538504
View : 13 | Download : 2
Publication Date : 2019-12-31
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de otomotiv sanayisinin kuruluş ve işleyişinde etkili olan faktörleri incelemektir. Çalışmada, Türkiye sanayi coğrafyası içerisinde kümelenmeye sahne olan otomotiv sanayi faaliyetlerinin yer seçiminde, otomotiv şirketlerin onlarca farklı faktörü göz önünde bulundurarak nihai kuruluş yer seçim kararı verdikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ağırlıklı olarak Marmara Bölgesinde konumlanan otomotiv sanayi faaliyetleri, kısmen Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yer almaktadır. 1950’li yılların ikinci yarısından itibaren montaja dayalı motorlu araç üretimiyle başlayan faaliyetler, başlangıçta eskiden beri köklü bir sanayi tabanına sahip olan İstanbul’da yoğunlaşırken (1955-1970), 1970’lerden itibaren Bursa’da, 1980’lerde ülkenin iç kesimlerinde (Aksaray, Eskişehir, Ankara, Adana) ve 1990’lardan sonra ise daha çok Kocaeli ve Sakarya gibi kıyıyla bağlantılı yerlerde yayılım göstermiştir. Otomobil fabrikaları, Bursa, Sakarya ve Kocaeli gibi kıyıyla bağlantılı lokasyonlarda, hafif ve ağır ticari araç fabrikaları ise daha çok iç bölgelerde yer almışlardır. Otomotiv sanayisi pazar odaklı bir sanayi kolu olduğu için, fabrikalar genellikle ihracat limanlarına bağlanan işlek ve gelişmiş karayollarının yakınlarında kurulmuşlardır. Günümüzde montaja dayalı üretimden uzaklaşarak küresel ölçekte üretim yapacak düzeye erişen otomotiv sanayi faaliyetlerinin ülke genelinde bu şekilde bir mekânsal dağılış düzeni kazanmasında çeşitli faktörlerin etkisi bulunmaktadır. Bu faktörleri pazar, ulaşım, hammadde, sermaye, işgücü, enerji, devlet politikaları ve kişisel kararlar şeklinde sıralamak mümkündür.Türkiye’de otomotiv kuruluşlarının lokasyon seçimi üzerinde her faktörün önemi görece olarak birbirinden farklı olmuştur. Bir motorlu araç fabrikası için nihai karar verilirken onlarca bireysel kararın bileşik bir sonucu olarak alınmıştır .Makalede, otomotiv sanayi kuruluşlarına özgü hazırlanan sanayi anketleri, arazi çalışmaları ve fabrika gezileri yapılarak Türkiye’de otomotiv sanayisinin kuruluş ve işleyişinde etkili olan faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, tematik haritaların hazırlanmasında, ArcGIS 10.4.1 programından faydalanmıştır.Keywords : Otomotiv sanayisi, Türkiye, Pazarlama, Ulaşım, Motorlu araç üretimi