- TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi
- Issue: 22
- AKSARAY TARİHİ KENT MERKEZİNİN UNESCO DÜNYA MİRASI GEÇİCİ LİSTESİNE ADAYLIĞI İÇİN BİR DENEME...
AKSARAY TARİHİ KENT MERKEZİNİN UNESCO DÜNYA MİRASI GEÇİCİ LİSTESİNE ADAYLIĞI İÇİN BİR DENEME
Authors : Özge Parlak, Gülşen Dişli
Pages : 141-164
Doi:10.22520/tubaked.2020.22.009
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2020-12-31
Article Type : Research
Abstract :UNESCO, Dünya Doğal ve Kültürel Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmeyi 1972 yılında kabul etmiş, Türkiye bahse konu Sözleşmeye 1982 yılında taraf olmuştur. Dünya Mirası Alanları, Dünya Miras Komitesi’nce belirlenmekte, insanlık için üstün evrensel değerlere sahip, özgünlük ve bütünlüklerini koruyan ve belirlenen on adet kriterden bir veya daha fazlasını karşılayan alanlardan oluşmaktadır. Tarihi, Neolitik Çağ’a kadar uzanan ve Hititlerden Osmanlıya kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Aksaray ili tarih boyunca konumu gereği her dönem ticaret yolları üzerinde kalmış, önemli bir merkez olmuştur. Arkeoloji, mimarlık ve şehircilik tarihi açısından önemli değerlere sahip olan kentte, tarihi kent merkezi, farklı dönemlere ait önemli kültür varlıklarını bir arada barındırmaktadır. Günümüzde halen mevcut olan önemli kültür varlıkları arasında Zinciriye Medresesi, Eski Vilayet Konağı, Paşa Hamamı, Azmi Milli Un Fabrikası, Kurşunlu Cami, Ulu Cami, Cıncıklı Mescit, Eğri Minare ve Valilik Binası yer almaktadır. Bunlardan Zinciriye Medresesi’nin, ender taş işçiliği, portali ve cephe tasarımı bakımından ve yapıda ünlü düşünürlerin müderrislik yapmış olması göz önünde bulundurularak üstün evrensel özellikler sergilediği değerlendirilmektedir. Bölgeye sınırı olan Tuz Gölü ise 2013 yılında UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi’ne alınmıştır. Ancak, sahip olduğu üstün evrensel değer potansiyelleri ve özelliklere rağmen, bunların nasıl korunacağı, geliştirileceği ve izleneceğine dair sistematik çalışmalar, eylem planları mevcut değildir. Bu nedenle, bu çalışma ile Aksaray ili tarihi kent merkezi ve kültür varlıkları, örneklem alan olarak seçilmiş, alana dair detaylı eylem planlarının hazırlanması ve UNESCO Dünya Geçici Miras Listesine alınabilmesi için özgünlük, bütünlük ve üstün evrensel değer kriterlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu sayede, kentin doku, bağlam ve kültürünün sürdürülebilir korunmasına katkı sağlanabilecektir. Çalışma kapsamında, alanın mevcut durumu analiz edilmiş, önem ve değerleri araştırılmıştır. Mevcut durum analizleri doğrultusunda, alanın özgünlük, bütünlük, önem ve değerlerini korumaya ve arttırmaya yönelik ana ilkeler belirlenmiş, vizyon ve hedefler oluşturulmuştur. Böylece, alanın UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi’ne alınarak sahip olduğu üstün evrensel değer potansiyellerinin tüm insanlığın ortak değerleri olarak tanıtılması ve sürdürülebilir korunması hedeflenmiştir.Keywords : Aksaray, Zinciriye Medresesi, UNESCO