- TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi
- Issue: 22
- PEDASA ATHENA KUTSAL ALANI ARKAİK DÖNEM FAYANS ADAK SUNULARI
PEDASA ATHENA KUTSAL ALANI ARKAİK DÖNEM FAYANS ADAK SUNULARI
Authors : Hülya Bulut
Pages : 119-143
View : 11 | Download : 5
Publication Date : 2018-01-01
Article Type : Other
Abstract :Halikarnassos Yarımadası’ndaki Leleg kentlerinden biri olan Pedasa’da gerçekleştirilen, kazı ve araştırmalarda elde edilen arkeolojik ve epigrafik kanıtlar, yerleşimin şimdilik yegâne kutsal alanının Athena’ya adandığını ortaya koyar. Bu çalışmada değerlendirilen, MÖ 7. ve 6. yüzyıllara ait adak sunuları ve rituel eşyaları arasındaki ithal fayans objeler, kutsal alanın bölgeler arası ve deniz aşırı ilişkilerinin anlaşılmasına katkı sağlar. MÖ 7. yüzyılın ortalarından, MÖ 6. yüzyıl içlerine kadar güçlü Mısır etkisi altında üretilen ve literatüre "Doğu Yunan” veya " Greko-Mısır” üretimleri olarak geçen belli başlı vazolar, nazarlık ve boncuklar kutsal alanın fayans buluntuları arasındadır. Leopar Benekli Grup içinde yer alan çömelen figürlü çiftli vazolar, Mısır stilinde bezeli pyksis, Yeni Yıl Şişesi, nazarlık ve kolye boncukları benzerleri Ege ve Akdeniz dünyasındaki çağdaşı kutsal alan ve mezar kontekstlerinde belgelenen sunulardandır. Olasılıkla tapınaktaki seremonilerde kullanılan kült gereçleri arasında bulunan makara tutamaklı bir grup sığ kase ise, formu ve dağılım şemasıyla buluntular arasında ayrı bir yere sahiptir. Timpone della Motta’dan yayınlanan bir örnek dışında, şimdilik Pedasa Athena, Miletos Zeytintepe Aphrodite ve Ephesos Artemis Tapınağı buluntuları ile sınırlı olan ve hamur ve sır özellikleriyle diğer Yunan fayanslarından ayrılan bu kaseler, İonya’da henüz yeri bilinmeyen bir üretim merkezinin varlığını bir kez daha gündeme getirmiştir. Buluntu yoğunluğu ve formun olası pişmiş toprak kökeni dolayısıyla üretim merkezi olarak Ephesos’un adı geçmekle birlikte, diğer güçlü aday Miletos olmalıdır. Sunular arasında yer alan ve yaygın inanışa göre kadın ve çocukları kötülüklere karşı koruyan nazarlıklar, sahiplerinin kişisel inanışlarını yansıtan objelerdir. Bu nazarlıklar, Nil Deltası’nda bir süre yaşayan ve Mısır dini pratiklerinden etkilenen Karyalılar veya onların Mısır kökenli eşleri ya da hizmetkârları tarafından tanrıçaya sunulmuş olmalıdır. Bilindiği gibi, Karyalılar İonyalılar ile birlikte, Psammetikhos I’in MÖ 664-610 askeri birlikleri içinde yer almışlardı ve Nil Deltası’ndan gelen mezar stelleri, Karca yazıtlar ve taş ustalarına ait işaretler, MÖ 7. yüzyılın ikinci yarısından MÖ 6. yüzyılın sonlarına kadar Mısır’da yaşayan Kar kökenli bir topluluğun varlığını kanıtlamaktadır.Keywords : Doğu Ege, Pedasa, Athena Kutsal Alanı, Arkaik, Fayans, Mısır Taklidi