- TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi
- Issue: 19
- DAĞLIK PHRYGIA’DA HELLENİSTİK VE ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ ANITSAL KAYA MEZARLARINDAKİ CEPHE MİMARİSİ...
DAĞLIK PHRYGIA’DA HELLENİSTİK VE ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ ANITSAL KAYA MEZARLARINDAKİ CEPHE MİMARİSİ VE MİMARİ SÜSLEME ÖĞELERİ ÜZERİNE NOTLAR
Authors : R. Eser Kortanoğlu
Pages : 243-267
View : 10 | Download : 0
Publication Date : 2016-01-01
Article Type : Other
Abstract :Antik Dönem Anadolusu’nda, Phrygia Bölgesinin "dağlık kesimi” Dorylaion günümüzde Eskişehir ili , Kotiaion günümüzde Kütahya ili ve Akroinos günümüzde Afyon ili arasında kalan kısmıdır ve "Dağlık Phrygia” olarak adlandırılmıştır. Dağlık Phrygia Bölgesinde "Phryg” Döneminde kayaya oyulmuş Ana Tanrıça tapınımı ile ilgili görkemli anıtlar ve aynı döneme ait anıtsal oda mezarların yanı sıra Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemlerinde kayaya oyulmuş çeşitli tipte mezarlar ve oda mezarlar da bulunmaktadır. Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi’nde, kayaya oyulmuş oda mezarların yarıya yakın kısmında çeşitli seviyelerde cephe mimarisi ve süslemeleri tespit edilebilmiştir. Bu cephe mimarisine sahip oda mezarlardan bazıları anıtsal nitelik gösterirler ve cephelerinde barındırdıkları süsleme ve diğer bazı unsurlardan dolayı sadece mezar tipolojisi yönünden değil "cephe düzenlemesi” açısından da ayrıca değerlendirilmeleri gerekir. Bu nedenle söz konusu anıtsal cephe mimarisine sahip oda mezarlardan, önemli örnekler olduklarını düşündüğüm 20 kadarı farklı açılardan makalede irdelenmeye çalışılmıştır. Bunlar Eskişehir ili sınırları içerisinde Kümbet-Deliklikaya, Kümbet – Solon’un Mezarı, Zehran, bölgenin tapınak formlu en anıtsal kaya mezarı olan Gerdekkaya, kutsal Phryg Yazılıkayası’nda bulunan Kırkgözkaya, Kilise, Yapıldak nekropolisindeki oda mezarlar, Afyon ili sınırları içerisinde ise Ahlatçıinler nekropolisindeki oda mezarlar, Ayazin kasabasındaki oda mezarlar, Güllük mevkiindeki bir oda mezar, Demirli köyü civarındaki nekropolisten bir oda mezar’dır. Dağlık Phrygia Bölgesi’ndeki oda mezarlar tarihlendirilirken iki önemli karşılaştırma ögesi dikkate alınmıştır. Mezar tipolojisi ve cephe mimarisi/süslemeleri. Mezar tipolojisi makalenin ana içeriğinden apayrı bir konudur ve dolayısıyla burada üzerinde durulmamıştır. Cephe düzenlemesi için ise farklı Antik bölge ve coğrafyalardaki yapılar veya oygular ile yapılması gereken olağan karşılaştırmaların yanı sıra, Phrygia Bölgesi ve Dağlık Phrygia Bölgesi kaya oyguları için, literatürde "türsteine” veya "doorstone” şekliyle daha çok kullanılan "sahte kapı stelleri”, bunların bölgede kaya oygularındaki yansımaları ve tüm Antik coğrafyanın en önemli lahit üretim merkezlerinden olan ve Dağlık Phrygia’ya çok yakın bir konumda bulunan Dokimeion tipi lahitler ile yapılan karşılaştırmalar dikkate değer bir nitelik taşımaktadır. Ayrıca kendi kutsal bölgesinde tanrıçanın hemen her dönemde kaya üzerinde betimlenmesi de "gelenek” ve "süreklilik” kavramları için bir diğer özel örnektir.Keywords : Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemleri, Phrygia, Kaya Mezarları, Anıtsallık, Cephe Mimarisi.